Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
pisaćnieumiałamdobrze,bomniepisałainiewiedziałam,żemisiętoprzydanaprzy-
szłość.Wnaucebiłamsięzmyślamijakrybawodzie(Papusza1973).
InteresującowypadazestawienietychwspomnieńzwersjąpodanąprzezFi-
cowskiegowCyganachnapolskichdrogachorazzewstępamidotomikówwierszy
Papuszy:Pieśnimówione(1973)iLesie,ojczemój(1990).Otóżzasadniczaróżnica
poleganawprowadzeniuprzeztłumaczaznaczącychzmiannapoziomiestylistyki
wypowiedzioraznaocenzurowaniupamiętnikawmiejscachdotyczącychwró-
żenia.Ficowskiusunąłpowtórzenia,taktypowedlanosobowościoralnej”7,jaką
niewątpliwieprezentujePapusza,cojużprowadziłodozmianwobraziejejmen-
talności(choćbyuzasadnieniadlaprawomocnościwróżenia).Potychzabiegach
relacjapoetkiprzybrałapostaćzwyczajnegowspomnienia,raczejstereotypowego
niżpoetyckiegoiosobistego.Trudnorównieżstwierdzić,czyzdanie:
Byłomidobrzenajedno,alenadrugieźle,bonieumiałamczytać,mającdwanaścielat
życia(Ficowski1985:253)
pochodziodpoetkiczywwiększymstopniujestdziełemjejtłumacza.Ztaksko-
rygowanychtekstówwyłaniasięposągowyobrazCyganki,któraprzezswoją
innośćoddzieckaodstajeodswoich.
Ficowski,akcentującjejpotrzebęuczeniasię,wpisałsięwzaleceniauchwały
rządowejz1952roku8.PrzykładPapuszymógłstaćsięwzorcowymdlarealizacji
programuzwalczaniaanalfabetyzmu.Prawdopodobnieztegoteżpowodudogod-
niebyłopominąćinformacjeouprawianymprzezniąwróżbiarstwie9.
Poetkazapamiętałaswojąpierwsząwróżbę,którejtekstFicowskipodajetylko
wCyganachnapolskichdrogach.
Raz,jakmiałampięćlat,związałamsobietłumoczek,ukradłammamiekartyiposzłam
wróżyć.TakąmojąpierwsząwróżbęCyganiezapamiętaliiterazczasemmipowtarzają.
Toszłotak:nPaniwodawsieniachbrzęga,kurawsieniachpieje,krowęrabępanidoi”
(Ficowski1985:254).
Równieżtylkowobydwuwstępachdotomikówpoezjimożnaprzeczytać,że
Żydówka,którauczyłaczytaćmałąBronię,pracowaławmiejscowymsklepie:
BliskonasmieszkałaŻydówka,sklepikarka.Łapałamkuryijejdawałam,aonanauczyła
mnieczytać(Papusza1990:12).
7TerminwprowadzonyprzezWalteraOnga.
8UchwałaNr452/52PrezydiumRząduzdnia24maja1952roku.Ministrowie:Oświaty,Zdro-
wia,KulturyiSztuki,PracyiOpiekiSpołecznej[...]ustalą[...]niezbędnedlaprocesuproduktywi-
zacjiszczegółowepotrzebyosiadłejikoczującejludnościcygańskiejorazroztocząstosownąopiekę
nadtąludnością.[...].
1.MinisterOświatyiPrezesC.U.S.Z.;
a)wzakresiekierowaniadzieciludnościcygańskiejdoszkół,organizowaniadlabiedniejszych
spośródnichpomocymaterialnejwpostaciksiążekiinnychpomocyszkolnych,odzieżyiobuwia,
b)wzakresieobjęcianauczaniemwszystkichanalfabetówwśródludnościcygańskiej.
9Matomiejscewewstępachdoobydwutomikówwierszy:Lesie...orazPieśni...
35
