Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
15
każdemediumkształtujeiodzwierciedlazarazemposzczególnewydarzenia.Lite-
raturawinnysposóbprzywołujeminionezdarzenianiżfotografia,obrazyinaczej
niżrzeźby,wystawymuzealneodmiennieodświadectwazapisanegowtechnice
wideo22.
AleksandraUbertowskazwracauwagęnapojawieniesiętzw.drugiejfali
zainteresowaniaHolocaustemwkulturze,sztuce,architekturze.Zjawisko,
októrymmowa,rozpoczęłosięwlatachsiedemdziesiątych,anasileprzybrało
naprzełomieósmejidziewiątejdekadyubiegłegowieku.Zanajbardziejrepre-
zentatywneiznamiennedlategookresuautorkaprzytaczadzieła,takiejakShoah
Claude’aLanzmanna,komiksMausArtaSpiegelmana,PomnikPomordowanych
ŻydówEuropywBerlinie23.Autorkazauważa:
podobnadynamikacharakteryzujepolskąchronologięomawianegotuzjawiska,
wydajesię,żejegozwiastunembyłapublikacjareportażuHannyKrallZdążyćprzed
PanemBogiem,poprzedzającaliczneedycjedziennikówipamiętnikówuczestni-
kówZagłady,przypadającenalataosiemdziesiąte,wreszcieostatnietapwyznacza
nowafalawspomnień,powieści,artykułówpublicystycznych,jakiepojawiłysiępo
1989roku24.
DyskursholocaustowyprzeżywałwPolscetrzymomentynasilenia,oczym
rzeczowoilapidarniepiszeBartłomiejKrupa.Zdecydowałyśmysięprzywołać
fragmentustaleńbadacza:
Pierwszyznich[okresnasilenia-dop.J.B.-W.iE.M.]przypadłnalatapowojen-
ne,kiedyukazywałysięspisane„nagorąco”wspomnienia,wydanoMedaliony
ZofiiNałkowskiej,rozgorzałapolemikawokółtwórczościTadeuszaBorowskiego,
naterenachbyłegoobozuAuschwitzpojawilisiępierwsizwiedzający,rozpoczęła
równieżpracęKomisjaBadaniaZbrodniHitlerowskichorazŻydowskiInstytut
Historyczny.UschyłkulatczterdziestychtematZagładyokazałsięniewygodny
dlawładzypaństwowej,PRLzacząłsięodwoływaćdojednościnarodowej,temat
Shoahbyłmarginalizowanyizapomocąingerencjicenzurystopniowotłumiony.
Donastępnejerupcjitematudoszłopoodwilży,napoczątkulatsześćdziesiątych,
aleposymptomatycznymroku1968Holocaustponowniezniknąłnadłuższyczas.
Wrokutymmieliśmydoczynieniazwybuchemkonfliktupamięcipolskiejiży-
dowskiej,rozpoczęłysięprześladowaniaŻydówiemigracjaspołecznościżydow-
skiejzPolski.PotychwydarzeniachtematHolocaustustałsięniemalnieobecny
wdyskursieliterackimihistorycznym,ajeśligonawetprzywoływano,totylko
22J.E.Young,Holokaustwświadectwachflmowychiwświadectwachwideo,tłum.
T.Łysak,[w:]ReprezentacjeHolokaustu…,s.320.
23Zob.A.Ubertowska,Świadectwo-trauma-głos…,s.9.
24Tamże,s.9-10.
