Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Ustaleniaterminologiczne
29
ni,stanowiąskumulowanyefektpojawiającychsięwtokurozwojuludzkości
idanejkulturyteorii,poglądóworazprzekonańdotyczącychkobiecościimę-
skości.Należądospecyficznegodlaróżnychspołeczeństwkonteksturozwoju,
socjalizacjiiwychowaniaorazważnychczynnikówwpływającychnażycielu-
dzinakażdymetapieiwewszystkichjegoobszarach41.Rozumieniefenome-
nupłciowościczłowiekaorazrozwojutożsamościpłciowej,biorącpoduwagę
zarównoaspektbiologiczny(sex),jakipsychologicznyorazspołeczno-kultu-
rowy(gender)42,jestfundamentalnąkwestiąmetodologicznąwnaukachspo-
łecznych43.Wswojejpracyodnoszęsięrównieżdospołecznejteoriirozwoju
tożsamościpłciowejautorstwaS.L.Bem,zwanejteorią„schematupłcilrodza-
ju”wrazzjejrozwinięciem,czylikoncepcjąspołeczno-kulturowych„pryzma-
tówrodzaju”(więcejnatentematwrozdziale1.2.1).
Wcałejpracywielokrotnie,wpowiązaniuzinnymiteoriami,posługuję
siępojęciemstereotypówzwiązanychzpłcią.Zperspektywypsychologicz-
nejstereotypyzwiązanezpłciąrozumianejakouogólnione,uproszczone,
sztywne,odpornenazmianęiwartościującozabarwionereprezentacjekobie-
cościimęskości,czyliszczególnyrodzajschematówpoznawczych,konstru-
owanychwtokurozwojujednostkipodczasprocesówwychowaniaisocjaliza-
cji.Wujęciachspołeczno-kulturowychopisywanenatomiastjakosystemy
zbiorowychprzekonańiszczególnyrodzajfunkcjonującychwświadomości
ipraktycespołecznejwzorów,stanowiącychintegralnączęśćspołeczno-kultu-
rowejstrukturydanejzbiorowości,utrwalanychiprzekazywanychzpokolenia
napokolenie44.Inaczejrzeczujmując,stereotypyzwiązanezpłciąmożnapo-
41B.Ziółkowska,Okresdorastania.Jakrozpoznaćryzykoijakpomagać,w:Psycholo-
giczneportretyczłowieka.Praktycznapsychologiarozwojowa,red.A.Brzezińska,Gdańsk
2005;L.Brannon,Psychologiarodzaju.Kobietyimężczyźni:podobniczyróżni?,Gdańsk
2002;J.Miluska,Tożsamośćkobietimężczyznwcyklużycia,Poznań,1996;E.Mandal,
Podmiotoweiinterpersonalnekonsekwencjestereotypówzwiązanychzpłcią,Katowice
2000.
42E.Gontarczyk,Kobiecośćimęskośćjakokategoriespołeczno-kulturowewstudiachfe-
ministycznych.Perspektywasocjologiczno-pedagogiczna,Poznań1995;K.Krasuska,Gen-
der(płeć),w:Encyklopediagender.Płećwkulturze,red.M.Rudaś-Grodzkaiin.,Warsza-
wa2014,s.155-158;H.Bradley,Płeć(Gender),Warszawa2008.
43R.Connel,Socjologiapłci…,op.cit.,s.36-37;C.M.Renzetti,D.J.Curran,op.cit.,
s.7-44.
44E.Aronson,T.D.Wilson,R.M.Akert,Psychologiaspołeczna,Poznań2006,s.351-
-384;M.Kofa,A.Jasińska-Kania,Stereotypyiuprzedzenia.Uwarunkowaniapsycholo-
giczneikulturowe,Warszawa2001;Stereotypyiuprzedzenia,red.C.N.Macrae,Ch.Stan-
gor,M.Hewstone,Gdańsk1999;Stereotypyiuprzedzenia,red.Z.Chlewiński,I.Kurcz,