Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Autonomiawświetleliteratury
namiczną,poznawcząorazeklektyczną.Perspektywapsychodynamicznajest
stanowiskiemskoncentrowanymnaujmowaniuzmianrelacjidzieckazjegoro-
dzicami.Perspektywapoznawczawyjaśniapodejmowaniedecyzjiorazdokony-
wanieprzezosobęwyborówdotyczącychwłasnychwartości,celóworazpostaw
wobecodczuwanychpragnień.Perspektywaeklektycznałączywcharakterysty-
ceiopisieautonomiizarównozewnętrznezachowanie,jakiprocesypoznawcze
iemocjonalne.M.Noom(1999a)wwynikuposzukiwaniawspólnychwymia-
rówdlapsychodynamicznych,poznawczychorazeklektycznychujęćautonomii
opracowałmodelautonomiiosobydorastającej,wktórymwyróżniłautonomię
wpostawach,emocjachorazzachowaniu.Wymiarautonomiiuwzględniający
elementpoznawczyzostałokreślonyjakoautonomiapostawiuznanyza„zdol-
nośćdowyszczególnieniakilkumożliwości,podjęciadecyzjiizdefiniowania
celu”(Noom,1999a:15).Elementafektywnyzostałuwzględnionypoprzezwy-
różnienieautonomiiemocjonalnejrozumianejjako„zdolnośćdoodczuwania
pewnościcodowłasnychcelówprzyzachowaniuszacunkudlacelówinnych
osób”(Noom,1999a:15)iutożsamianejzniezależnościąodrodzicówirówie-
śnikówwdefiniowaniucelów(Noom,1999c).Komponentregulacjizachowa-
niawziętopoduwagę,wyodrębniającjakotrzeciwymiarautonomiiautonomię
funkcjonalnązdefiniowanąjako„zdolnośćdorozwinięciastrategii,abyuzyskać
cel”(Noom,1999a:18).Komponentyautonomiiwyróżnionewmodeluprzez
M.Nooma(1999a)zestawiononarysunku2.
Autonomia
Wpostawachzdolność
dodefniowaniacelu
Wemocjachpewność
codowłasnychcelów
Wdziałaniuzdolność
dorealizacjicelu
Rys020KomponentyautonomiiwedługmodeluM.Nooma(1999a)
Źródło:opracowaniewłasne.
Psychologowiewyjaśniającyzachowaniezapomocąmechanizmówbiolo-
gicznychszukająpodstawludzkiegofunkcjonowaniawczynnościachstruktur
mózgowia.Uważasię,żeautonomiaisamoregulacjakształtująorazprzejawia-
sięwdziałaniachdziękiwzajemnemuoddziaływaniugrzbietowejkorylim-
bicznejodpowiedzialnejzagenerowanieimpulsudowykonaniaczynnościoraz
brzusznejkorylimbicznejumożliwiającejkontrolęimodyfikacjęprzebiegudzia-