Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uKażdemurobotnikowipraca”
63
byniezbędnefunduszedziękiwygenerowanemuprzezwzrostgospodarczy
dodatkowemuwpływowidochodówpodatkowychalbo,jeślirynkifinansowe
byodżyły,aoszczędnościutrzymywałybywysokipoziom,przezzaoferowanie
rynkomdługoterminowychobligacjirządowych.
OgłoszenieprogramuReinhardtaodniosłooczywiściezamierzonyefekt
propagandowy.WcałychNiemczechrozpętałasięfalalokalnejaktywności21.
Narodowymmistrzemwtejubitwieopracę”(Arbeitsschlacht)byłgauleiter
PrusWschodnichErichKoch.Gdywstyczniu1933rokuHitlerobejmował
władzę,tazacofanarolniczaenklawaoddzielonaodNiemiecpolskimkoryta-
rzemmiałazarejestrowanych130tys.bezrobotnych.Pozaledwie6miesiącach,
6lipca1933roku,pierwszywschodniopruskiokręgzostałogłoszonyjakowol-
nyodbezrobocia.MiesiącpóźniejgauleiterKochdumniezameldowałFühre-
rowicałkowiteuoczyszczenie”swojejprowincji.Ponad100tys.mężczyzn
ikobietzostałozaprzęgniętychdopracywramachspektakularnegopokazu
narodowosocjalistycznejenergii.Leżącaodłogiemziemiazostałazaorana,po-
traktowananawozamiiobsiana,dziękiczemustworzonogospodarstwadla
nowejgeneracjikolonistówrolnych.Goebbelsdopilnował,żebywyczynten
wzbudziłuzdumienieipodziwwcałejRzeszyipozagranicamiNiemiec”
.Tym-
czasembliższyoglądujawnia,żewschodniopruskaubitwaopracę”byławrze-
czywistościodpoczątkudokońcatylkostaranniezaaranżowanymprzezpań-
stwowydarzeniemmedialnym.GospodarkarolnaPrusWschodnichidealnie
nadawałasiędopodejmowaniaszybkich,aleprymitywnychkrokówzmierza-
jącychdotworzeniamiejscpracy.ToWalterFunk,byłydziennikarzgospodar-
czyobecniepełniącyfunkcjęsekretarzastanuwgoebbelsowskimMinister-
stwiePropagandy,wybrałzacofanąprowincjęKochanapunktstartowynaro-
dowejkampanii.Göring,występującjakopremierPrus,wpłynąłnaministra
finansówRzeszy,abytenskoncentrowałnieproporcjonalnywkładnarodowe-
gofunduszutworzeniamiejscpracynaterytoriumzbezrobociemwwysoko-
ścitylko1,89%krajowegopoziomu22.IKochniezawiódł.BezrobotnizPrus
Wschodnichzostalinieludzkowezwanijakdowojska.Tysiąceżonatychmęż-
czyznspędzonorazemwtzw.uobozachkoleżeńskich”(Kameradschafslager),
gdziezostalipoddanimorderczemuprogramowikopaniaziemiipolitycznej
edukacji,zapewnianemuprzezNiemieckiFrontPracy.Kochzdołałnawetuzy-
skaćuznaniejednegozwczesnych,improwizowanychobozówkoncentracyj-
nychzaprzedsiębiorstwotworzącemiejscapracy.
SukcesPrusWschodnichdostarczyłwzorcapartyjnymlideromwcałych
Niemczech.PouplanieKocha”nastąpiłuplanTapolskiego”dlaNadrenii,uplan
Göringa”dlaBerlina,uplanSieberta”dlaBawariiiuplanHellmutha”dlaFran-
konii.JednakbazowyprogramKochaupowszechnegokopania”nienadawałsię
21Silverman,Hitler’sEconomy,s.69-146.
22Zdysponującego100mlnmarekkrajowegofunduszuregulacjirzekipoprawystanuziemiPrusy
otrzymałyprzydziałna60mln,zczegoPrusyWschodniedostałyjednątrzecią.PatrzSilverman,
Hitler’sEconomy,s.75.
