Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
Wlatach40.i50.szkoleniacenzorskiepolegałynanwkuwaniunablachę”
artykułównTrybunyLudu”inNowychDróg”,atakżeprasyrosyjskiej,których
opiniemiałybyćdlaaparatukontroli,takjakiaparatupartyjnego,wyrocznią.
GłosdziennikarzynTrybunyLudu”przesądzałowszczęciulubzaniechaniuak-
cjipropagandowejwobecpewnychzjawisk,osób,środowisk,problemów.Ne-
gatywnarecenzjasztukiteatralnejopublikowanaprzezdziennikarzanTrybuny
Ludu”skutkowałaszybkimzdjęciemspektakluzafisza,apodniesienienała-
machdziennikaproblemunadużywaniaalkoholudawałoasumptdoogólnopol-
skiejdyskusji.ZnamiennyjestopisodprawywlubelskimWUKPPiW,podczas
którejjedenzcenzorówwyraziłpogląddiametralnieróżnyodtego,copisała
wówczasnTrybunaLudu”.Stwierdziłon,żerozruchywBerlinieWschodnim,
którerozpoczęłysięwczerwcu1953rokuiobjęłyprzeszło700miejscowości,
mogłybyćwyrazemsłabościklasyrobotniczejwNRD.nTrybunaLudu”zaś
pisała,żezarozruchamirobotniczymistaliagenciimperializmu,hitlerowscy
odwetowcyzBonn,dywersjaitp.Rzeczonycenzorzostałoskarżonyprzezna-
czelnikaurzęduopoważnebrakiizobligowanydoobowiązkowejlekturyprasy
partyjnej,zarównopolskiej,jakiradzieckiej.Waparaciekontroliobowiązywał
zakazdyskutowaniazartykułaminTrybunyLudu”,któryobowiązywałwszyst-
kiekrajowegazety,jakisamychcenzorów56.
Brakjasnosprecyzowanych,sztywnychzapisówdałosobieznaćwokresie
odwilży,kiedycenzorzypogubilisięwgąszczutematów,którejeszczechwilę
temubyłyniecenzuralne,anapoczątku1955rokupodnosiłojeBPKCPZPR.
Pytanie,któreichwówczasnurtowało,brzmiało:gdzieprzebiegacienkalinia
oddzielającankonstruktywnąkrytykę”zastanejrzeczywistościodzwykłego
nkrytykanctwa”?Jakdalekomożeposunąćsiękrytykujący?Wjakisposóbpo-
stępowaćztwórczościąnciotek”inwujków”rewolucji,którzynafaliodwilży
zaczęliściągaćmaskizagorzałychkomunistówipublikowaćtekstywyłamujące
sięzideologicznejortodoksji?
Zakreskompetencjiaparatucenzurybyłiścieszeroki,choćnapróżnoszu-
kaćwiększościprerogatywwustawachregulującychdziałalnośćGUKPPiW
iWUKPPiW.Dekretz5lipca1946rokustałwsprzecznościzustawązasadni-
czą,zarównoprzedwojenną,uznawanąprzezkomunistówkonstytucjąmarcową
z1921roku,jakinową,PRL-owskąkonstytucjąz22lipca1952roku.Obydwie
gwarantowałyobywatelomwolnośćsłowa,austawamarcowadodatkowowpro-
wadzałazakazcenzurowaniaprasyorazwydawaniananiąkoncesji.Pozatym
trzynowelizacjerzeczonegodekretu,któreogłaszanowlatach40.i50.(28VII
1948,22IV1952,11XI1953),legalizowałyjedyniestanfaktycznyiniemiały
wpraktycewiększegoznaczenia.
56ZakazanebyłorównieżdyskutowaniezartykułamiopublikowanyminałamachnNo-
wychDróg”,T.Strzyżewski,Antycenzorskieretrospekcje.Matrixczyliprawdaselektywna?,
Wrocław2006,s.198.
30
