Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
cenzorów,dziękiktórymodtworzonotakżeskalęiprzyczynykonfiskatprasowych
wokresiestalinizmuorazodwilży.Rzeczonemateriałyumożliwiłyodtworzenie
zakresuorazformwspółpracyaparatucenzuryzUB/SBiMilicjąObywatelską,
skoncentrowanejgłównienastosowaniurepresjiwobecróżnychgrupspołecz-
nych,zawodowychireligijnych,którejefektembyłym.in.procesysądoweoraz
długoletniewięzienia.
Licznychinformacjinatematkontroliwidowiskdostarczyłysprawozdania
cenzorówzWydziałuTeatrówGUKPPiWzalata1949-1953.Wniniejszejpracy
przedstawionomechanizmkontroliszerokorozumianychwidowiskorazpodjęto
próbęodtworzeniakryteriów,wedlektórychwedlektórychjeoceniano.Sprawo-
zdaniadająodpowiedźnaszeregpytań,m.in.orepertuarteatralnyokresustalini-
zmu;dominującewówczasspektakle;najpopularniejszewidowiska,cieszącesię
najwyższąrzeczywistąfrekwencją;sposobymanipulowaniaadaptacjamiwcelu
dostosowaniaichdowymagańpropagandowychpartiiorazwpływcenzorówna
ostatecznykształtwidowiska.SprawozdaniaWydziałuTeatrówwielemówiąna
tematżyciakulturalnegoPolakówwlatachstalinizmuzarównowmiastachwo-
jewódzkich,jakinaprowincji,gdzieskalaoporuwobecnarzucanegosiłąsoc-
realizmubyławiększa.ZesprawozdańWydziałuTeatrówwynika,jakieformy
rozrywkiceniliwówczasPolacyijakimimetodamiwładzepróbowałynakłonić
wybranegrupyspołecznedoobcowaniazsocrealistycznąsztuką.
Podczasodtwarzaniaskali,metodorazskutkówniszczeniaksięgozbiorów
skorzystanozestenogramówposiedzeńKomisjiOcenyWycofanychWydaw-
nictw,działającejwlatach1954-1956przyCentralnymUrzędzieWydawnictw,
PrzemysłuGraficznegoiKsięgarstwa.Jesttomateriałtyleciekawy,coobszerny
(wtychlatachodbyłosięconajmniej65posiedzeń)i,zewzględunasporebra-
kiwdokumentacjiorazkiepskistanzachowania,problematycznywinterpretacji.
Niektórestenogramy,spisywanenacienkimpapierze,sąwyblakłeiurywająsię
wpołowie,coutrudniaodtworzenieprzebieguposiedzeń.Udałosięjednakodna-
leźćtamwielecennychinformacjinatematskalinczyszczenia”bibliotekwlatach
50.Działaniakomisjipokazują,wjakisposóbmanipulowanowówczashistorią,
abypodporządkowaćjąbieżącymcelomideologicznym.Jednymzciekawszych
zabiegówzarządzaniaprzeszłościąbyłowymazywaniezkarthistoriidziałaczy
partyjnych,którzyzróżnychwzględówpopadaliwniełaskęPZPR/KPZR.Usu-
wanowięcksiążkiiczasopisma,wktórychwidniałonazwiskoGomułki,Mariana
Spychalskiego,MichałaRoli-Żymierskiego,ŁawrientijaBerii,GienrichaJagody,
NikołajaJeżowa,GieorgijaMalenkowa,JosipaBrozTity(anastępnie,pozmia-
niekursuwpolitycezagranicznejZSRR,likwidowanoksiążkiszkalująceTitę)59.
NiszczononawetpracesamegoStalina,rzeczjasnapojegośmierci.
59
OdziałalnościkomisjiwspominaHelenaZatorska[w:]Spozasmugicienia:wspo-
mnieńciągdalszy,Kraków1985,s.314.
33
