Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Pamfletoweobliczedwudziestowiecznejkrytyki
toniSłonimskiatakującyNowaczyńskiegojegowłasną„bronią”–wzna-
miennymdlategoostatniegopaszkwilanckim,opartymnapersonalnych
obelgachoraznagrzesłówirozbudowanychkalamburachstylu.Parodia
stylustałasięteżosiąkonstrukcyjnątekstuAndrzejaMencwela,wymie-
rzonegoprzeciwkoKazimierzowiBrandysowi.Jeszczebardziej„totalny”
charaktermaparodiadramatumłodopolskiego(aściślejdramatuàla
Wyspiański),któraposłużyłaStanisławowiTarnowskiemudoośmie-
szeniaizdeprecjonowaniazarównosamegoWyspiańskiego,jakicałego
młodopolskiegoprogramuartystycznego.Zewzględunatowłaśnie,że
zjadliweostrzepamflecisty–krytykaihistorykaliteratury,tradycjonali-
sty,którysprzeciwiasięnowinkomartystycznym–skierowanejesttutaj
przeciwkocałejformacjimłodopolskiej,umieszczamtentekstwczęści
trzeciej
Wprzypadkukrytykiliterackiejostrewystąpieniaocharakterze
pamfletowymzdarzająsięzazwyczajprzyokazjiformułowanianowych
programówartystycznych;walkiomiejsceiwyrazistygłoswprzestrzeni
życialiterackiego.Mająoneczęstocharakterpolemikczymanifestówpro-
gramowych,wsposóbwyrazistykorzystającychjednakz„przywilejów”
pamfletowegostylu–deprecjonowaniabądźośmieszaniaracji„przeciw-
nika”,tendencyjnegoprzedstawianiajegopoglądów.Tegotyputeksty,
ocharakterzeprogramowym,ideologicznym,ideowym,umieszczamw
częścitrzeciej,zatytułowanejOpryncypiach...Wtak„pryncypialnie”
pojętychramachuwzględniamteżjednaktakieteksty,jak„Wiatrpory-
wistynawysokościpupy”...Barańczaka,którydotyczywprawdziekon-
kretnegotłumaczenia,leczopartyjestnazasadniczychprzekonaniach
dotyczącychpodstawowychregułtłumaczeniapoezji.Oczywistejest,że
równieżwprzypadkutekstówzamieszczonychwczęściachpierwszej
idrugiejpunktemwyjściadlaostrego,demaskatorskiegowystąpienia
byłyokreślone,jasnosprecyzowaniekryteriadotyczącenp.wartościpro-
pagowanychprzezpisarzyikrytyków,rangiipowinnościliteraturyoraz
krytykiliterackiej,oczekiwańwobectekstuliterackiego,jednakwtym
wypadku„zainteresowanie”pamflecistówskupiasięnakonkretnychau-
torach,uznawanychzagłównych„bohaterów”wystąpienia.Wprzypad-
kuzjadliwegopamfletuBarańczakawyeksponowanezostałynatomiast
przedewszystkimkwestiezasadnicze,motywującedemaskatorski(nie-
wątpliwiepersonalny)atakkrytykaitłumacza.
Jednakżewiększośćtekstów,zamieszczonychwczęścitrzeciej,od-
nosisiędokwestiiogólniejszychczymożeraczej–bardziejzasadni-
czych,warunkującychokreśloną(pożądaną)kondycjęliteratury.Jed-
nymzistotnychaspektówzainteresowańkrytykówsąprzytymzwiązki
łącząceliteraturęzszerokopojętąrzeczywistością(życiemspołecznym,
29
PAMFLETOWEOBLICZE
