Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
StanisławBrzozowski
OPISARZACH...
zsamejwewnętrznejnaturysztukiwyrosłą.Dziełasztukimożnasądzić
jedyniezpunktuwidzeniasztukisamejijejbezwzględnejprawdy,awięc
wyłącznieijedyniezpunktuwidzeniawiedzyintegralnej,którapoznaje
niestosunkifenomenów,leczistotęrzeczy.
Krytykaprzedmiotowamożebyćtylkokrytykąfilozoficzną.
Naukaniejestwstanieująćwprostdziełasztuki.Dziełosztuki,aby
byćpoznane,musibyćodtworzone,stworzonenanowo.Akttwórczy
leżynapoczątkuwszelkiejdziałalnościkrytycznejiustanawiającsam
przedmiotjej,rozstrzygatymsamymojejdoniosłości.
Dlanaukiakttwórczy–nawetgdyistnieje,stajesiętylkofaktem.
Przeobrażeniezaśgowfaktsprawiato,żeprzedmiotoweznaczenie
mogąmiećtylkostosunkipomiędzyoddzielnymipierwiastkamitego
przeżycia,ainnymifaktamipsychologicznymilubspołecznymi,nigdy
zaśsamoprzeżyciejakotakie,jakointegralnajednośćicałość,odwe-
wnątrzodczutaiwodczuciutymabsolutnieirównoważniepoznana.
Akttwórczy–ustanawiającydlakrytykaprzedmiotbadań,jestpozna-
niembezwzględnym,poznaniemidealnym,wktórympodmiotstwarza
swójprzedmiot,awięcutożsamiasięznim.Jedynymwięcuzasadnionym
punktemwidzeniamożebyćstanowiskoabsolutnegopoznania,nigdy
zaśstanowiskopoznanianaukowego,znaturyswejuwzględniającego,
ustosunkowującegoiwzględnego.Jedynienagrunciefilozofii–jakopo-
znaniaprawdyabsolutnej,równoważnegopoznaniatwórczości,krytyka
możestaćsięprzedmiotową,nietracącniczeswychbogactw.Przedmio-
towośćsubspecie2naukibyłabyzawszedlakrytykizubożeniemisprze-
niewierzeniemsięswymistotnymcelom.P.ZenonPrzesmyckimiałwięc
słuszność,usiłującnawiązaćłącznośćpomiędzykrytykąaspekulacją
metafizyczną.Ponieważjednaktaostatniapozostaładlaniegonaza-
wszezamkniętąkrainą,gdyżniezostajesięmetafizykiemprzeztotylko,
iżsięjestzblazowanympozytywistą,lubteżżeczynisięzfilozofiiKanta
pewienrodzajlękliwegoinieszczeregofetyszyzmu–więcteżowonawią-
zaniełącznościskończyłosięnabarokowymprzeciążeniuprozyredak-
tora„Chimery”–nadużywanymiizzacietrzewieniemkolekcjoneragro-
madzonymikuriozamiterminologiiierudycjifilozoficznej.Metafizyka
p.Przesmyckiegobyławgruncierzeczytylkobombastykąparadoksalną
idlategoteżtujużzgóryzaznaczam,żeusiłowaniategorodzajuosamej
sprawieprzesądzaćniesąwstanie,żeniemożnarozstrzygaćnazasadzie
pozorurzecznaśladującegoosamejrzeczynawetwtedy,gdypozórten
samąrzeczwyprzedza,cojestzupełnienaturalne,łatwiejbowiemwy-
2[subspecie(łac.)–zpunktuwidzenia;zperspektywy.]
58
