Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
BadaniomsolipoświęciłwieleuwagiwspominanyjużwyżejJ.B.van
Helmont.Ustaliłonm.in.,żesólotrzymywanapodczaspirolizyka-
mieniawinnegojestidentycznaztą,jakąuzyskujesięzpopiołówro-
ślinnychizwróciłuwagęnafakt,iżwszystkiealkaliamożnawysycić
kwasami(quatenusalkaliquodvisomnemaciditatemquamattingit,perimit32).
Innarzecz,żevanHelmontpozostawałnadalwkręgupojęćalche-
micznych,sięgającychParacelsusa.„Alkaliazestalone”miałzaproduk-
typowstającez„lotnychsoli”isiarki.Solezaślotnemiaływedług
niegopreegzystowaćwciałachiprzekształcaćsięw„zestalone”po
silnymogrzaniuciał.Reakcjealkaliówzkwasamiobjaśniałzaśteo-
rią„egzantlacji”(exantlatio).Wedlugtejteoriiług(sólalkaliczna)re-
agujezkwasami„dozmęczenia”a„zmęczony”przestajesięburzyć.
Podobniezresztąobjaśniałireakcjękwasuazotowegozesrebrem.
Utrzymywał,żeokreślonailośćkwasumożerozpuścićokreślonąilość
srebra,poczym„zmęczony”kwasprzestajereagować(przestajebyć
„żrący”).Termin„egzantlacja”ukułvanHelmontodgreckiegosło-
wa„exantlein”–„wypompowywać”,„wyczerpywać”.Twierdzenieto
niejestwprawdzietożsameztezą,iżzasadyikwasyzobojętniająsię
wzajemnie,alejestjużtejteziedośćbliskie.Wśródwieluważnychdo-
świadczeńvanHelmontazwracauwagęjegodoświadczeniezeszkłem
wodnym.Określonąilośćczystejkrzemionkirozpuszczałonwługu.
Otrzymanyroztwórtraktowałkwasemiuzyskanyosadwyprażał,
otrzymująctylesamokrzemionki,ilenawstępiewziąłdodoświad-
czenia.Ilośćkwasuzaśbyłataka,bywystarczyłado„wysycenia”ługu
(saturandoalcalisufficit).
VanHelmontbyłzwolennikiematomistycznejteoriibudowymate-
rii.Poszukiwanyprzezalchemikówuniwersalnyrozpuszczalnik,„alka-
32Jakwyżej.
33
