Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
hest”,towedługniegocieczzłożonazbardzomałychatomów.Towła-
śniemiałobypowodowaćjegołatwąpenetracjędowszelkichinnych
ciał.NaczelnąsubstancjąwedługvanHelmontamiałabybyćwoda.Był
przytymzdania,żecząsteczkiwodyutworzonesązrtęci,siarkiisoli.
Teskładnikiniemiałybyćjednakrzeczywistymiskładnikamiwody,ale
raczej„pierwiastkiamiheterogeniczności”,przejawiającymisięwjej
własnościach.Wodęmiałzajedynyelementwszystkichciał.Mogła
ona,jakzresztą„naoczniedowiodły”doświadczeniavanHelmonta
nadhodowlądrzewawierzbowego,ulegaćtransmutacjidoinnychciał,
przyczymważnąrolęwprocesachtransmutacyjnychodgrywaćmiała
kompresjacząsteczekwody.Itaknp.wedługvanHelmontatrzeba
bysiedemdziesiątcząsteczek(partes)wodyskomprymowaćwjednym
miejscu,abywodęprzekształcićwzłoto.Alezdrugiejstronyuważał
onteż,żezadaniemchemiijeststwierdzanie„cozawartejestwcie-
leiilegotamjest”.(Wrozprawiept.DeLithiasi,Opuscula,cap.3,
p.20.)
RzutokanapoglądyvanHelmontadowodzi,żebyłonniedaleki
odstwierdzenia,żesolesąpołączeniamichemicznymi,powstającymi
wreakcjikwasówzzasadami.Pisałwięcnp.,że„kwaśnespirytusysiarki
isoli„(chodzituokwassiarkowy,powstającywwynikupirolizysiar-
czanówiprzyspalaniusiarki)wreakcjizalkaliamiprzekształcająsię
w„ziemie”iże„duchy”(spirytusy)wszystkichsoli,zwyjątkiemsoli
alkalicznych,sąkwaśne33.Dychotomiakwasy–alkaliaznalazłajednak
pełnywyrazdopierowtwórczościipoglądachOttonaTacheniusa.
Tachenius,cenionyjatrochemik,pochodziłzWestfalii.Początko-
wopracowałjakowędrownypomocnikaptekarskiwKilonii,Gdańsku,
33CharakterystykępoglądównaukowychiwynikówbadawczychvanHelmonta
sporządziliśmynapodstawieopracowania:W.R.Newman,L.M.Principe,Alchemytriedinthe
fire,Univ.ChicagoPress,Chicagoa.London,2002.
34
