Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2
Fizjologiagruczołów
wydzielaniawewnętrznego
AleksandraSzlachcic,JolantaMajka,
TomaszBrzozowski
Gruczoływydzielaniawewnętrznegorazemzukłademnerwowymkontrolująpodstawo-
weprocesyżycioweorganizmuorazułatwiająadaptacjędozmiennychwarunkówśro-
dowiskazewnętrznego.Hormony,przekaźnikichemiczneuwalnianezgruczołów
dokrewnych,nieinicjująnowychczynności,ajedyniemodyfikująjużistniejącąaktyw-
nośćkomórek.
Gruczołydokrewneniemająprzewodówwyprowadzających,wzwiązkuzczym
uwalniająswojeproduktydopłynuzewnątrzkomórkowego.Hormonykontrolująaktyw-
nośćkomórek,którejewytworzyły(działanieautokrynne-jeślisąuwalnianedoprze-
strzenizewnątrzkomórkowej;działanieintrakrynne-jeślidziałająwewnątrzkomórki
iniesąznichuwalniane),atakżekomóreksąsiednich(działanieparakrynne).Ponadto
przechodzązpłynuzewnątrzkomórkowegodolokalnychnaczyńkrwionośnychizkrwią
docierajądokomórekodległych(działanieendokrynne).
Pomiędzyhormonamiuwalnianymiprzezróżnegruczołydokrewneistniejąwspół-
zależnościocharakterzenp.synergizmu(efektjednoczesnegodziałaniakilkuhormo-
nówjestznaczniewiększyodsumyindywidualnychoddziaływańtychhormonów)czy
permisji(jedenhormonułatwiadziałanieinnego).
Mechanizmykontrolująceuwalnianiehormonówdziałająwwiększościnazasadzie
sprzężeńzwrotnychujemnychlub,tylkowprzypadkunielicznychhormonów,nazasa-
dzie-dodatnich.Pętleregulacyjnemogąbyćkrótkie,tzn.zamykającesiępomiędzy
hormonamipodwzgórzaiprzysadki,lubdługie,obejmującetakżehormonywytwarzane
przezgruczołyobwodowe(ryc.2.1).
.Zewzględunastrukturęchemicznąmożnawyróżnićnastępującegrupyhormonów:
-pochodneaminokwasów(adrenalina,noradrenalina,dopamina,tyroksyna[T4],
trójjodotyronina[T3],melatonina),
-związkipolipeptydowe,
-pochodnecholesterolu-hormonysteroidowe(hormonykorynadnerczyigonad,
aktywnahormonalniepostaćwitaminyD3).
Strukturachemicznahormonówdeterminujesposóbichuwalnianiazkomórek
macierzystych,transportuwekrwiioddziaływanianakomórkidocelowe(hormony
polipeptydowedziałająpoprzezreceptorybłonowe,ahormonysteroidowepoprzez
receptorycytoplazmatycznelubjądrowe).
