Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
PawełMajewski
jakoreakcjenaprzeczuloną,czułostkowąwręczwrażliwośćromantyczną
ipostromantyczną.KiedyEduardHanslickpublikowałprzełomową,zało-
życielskądlaformalizmumuzykologicznegorozprawęOpiękniewmuzyce
(pierwszewydaniew1854roku),miałnacelustłumieniekwiecistościstylu
ówczesnejkrytykimuzycznej.Celtennigdyniezostałwpełniosiągnięty.
Niemniejzarysowałasiępodstawowaopozycja,wktórejmiałysięumiejsca-
wiaćwszystkiestyleisposobynowoczesnegopisaniaomuzyce.DMuzyka”
jestmianowiciepodnietąalbodlauczuć,albodlarozumu,zatemujmować
jąwsłowamożnaalbouczuciowo,alborozumowo.Tociekawe,żenie-
zwyklerzadkowidzianomożliwośćowocnegopołączeniatychmożliwości
alboteżwyjściapozaichalternatywęipotraktowaniamuzyki(zwłaszcza
Dpoważnej”)jakokorelatuludzkiejcielesności,aniesferyemocjonalnej
lubmentalnej.
Zmianapodejścianaprzełomietysiąclecijestwięczabiegiemwzbogaca-
jącym.Aleteżwielceutrudniapracębadawczą.Jakwłaściwiebowiemmamy
Dbadaćsłowami”jednorazowedziałaniaiulotnedźwiękialboprzemijające
obrazy?
KiedynastępcyMcLuhanarozpoczęliwlatach70.i80.XXwiekudebatę
natematwzajemnychrelacjioralnościipiśmiennościwkomunikacjijęzyko-
wejludzkichkultur,wferworzesporówowyższośćoralnościnadpiśmienno-
ściąlubnaodwrótzapomnieliojednymistotnymszczególe–otym,żeustny
ipiśmiennyprzekazkomunikatówjęzykowychsąodsiebietakodmienne,iż
podciąganieichpodjedenschematinterpretacyjnyiważenienaszalachtej
samejwagiwartościkulturowychniemasensu.Jednązfundamentalnych
różnicjestDróżnicawczasie”,którejświadomybyłjużPlatoniinnistaro-
żytni.Verbavolant,scriptamanent.To,cowypowiedzianegłosem,istnieje
tylkowmomenciewypowiadaniaitylkodlaosóbobecnych,świadomych
aktuwypowiedzi.To,conapisane,trwawczasieiprzestrzeni.
Otóżtasamaróżnica–iwszelkiekłopotyintelektualne,jakiesięznią
wiążą–zachodziprzyDtekstowym”iDzjawiskowym”podejściudosztuk
wykonawczych.WpodejściuDtekstowym”zacenęutratyauryotrzymujesię
luksusobcowaniaztrwałymiśladamizdarzeńwpostaciichzapisówsłow-
nychlubaudiowizualnychtraktowanychjakquasi-słowne.WpodejściuDzja-
wiskowym”próbujesięodzyskaćaurę–czyliwszelkiejakościnietekstowe
zjawiska,jakościzmysłoweiemocjonalne–płacączatowysokącenę,którą
jestutrataintersubiektywnejstrukturywglądu.Rezultatamipróbopisania
Distoty”jakiegokolwiekperformansuwtekścieczęstobywajązbiorywrażeń
obserwatoralubutopijneusiłowaniaodtworzeniaulotnegozjawiskawsłow-
nymopisie–którewdawniejszychczasachbyłydomenąartystówsłowa,
anieuczonychwpiśmie.Krótkomówiąc,niezależnieodtego,jakimisuper-
nowoczesnymiteoriamibyśmyniepodbudowywalitaksnutegowywodu,
itakwracamywnimokrężnądrogądoidiomuromantycznego.
