Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Historiaproktologii
wyprowadzająckątnicęponadskóręiotwierającjelito
wmiejscuodejściawyrostkarobaczkowego28.Niestety,pa-
cjentzmarłpo4tygodniachodzabieguzpowoduzgorze-
linowegozapaleniaiperforacjijelitapowstałychwwyni-
kupowikłańspowodowanychzatruciemwypitąwcześniej
wceluprzeczyszczeniartęcią29.Autopsjapotwierdziła,że
niedoszłodoodseparowaniastomii.Owydarzeniutym
wiemydziękirelacjijegosyna,takżelekarza,HenriPillorela
(1771–1842),któryzdałobszernąrelacjęnatentemat
w1840rokuwczasopiśmie„Gazettedeshopitaux.Civils
etMilitaires”30.
Doświadczeniewzakresieleczeniaurazówjelitzdoby-
waligłówniechirurdzywojskowi.WspomnianyjużHeister
zaproponował,abynaśladowaćnaturalnyproceszacho-
dzącywprzypadkugojeniasięranbrzuchazsamoistnym
wytworzeniemstomii,afrancuskichirurgsłużącywar-
miiNapoleonaBonaparte,pioniermedycynywojskowejJean
DominiqueLarrey(1766–1842),nadalstosowałmeto-
dyzaleconeprzezCelsusa,zaopatrującjegosposobem
ranybrzuchaużołnierzyrannychpodWagram,Jenączy
Austerlitz.Dziśwydajesięniemalniemożliwe,żewczasach
gdynieistniałajeszczeanestezjaaniaseptyka,JeanFrancis
Reybard(1790–1863)jakopierwszywykonałresekcjęesi-
cyzzespoleniemkoniecdokońca,aJacquesLisfrancde
St.Martin(1790–1847)jakopierwszyw1826rokuzpowo-
dzeniemusunąłrakaodbytnicyzdostępukroczowego31.
Ichnastępcyoperowalijużswoichpacjentówwnarkozie
eterowej.ChristianAlbertTheodorBillroth(1829–1894)
przeprowadziłtrzyetapowąresekcjęjelitagrubegozwy-
łonieniemkolostomii.Wpierwszymetapieleczeniawyłonił
pętlęjelitazguzemnapowłokibrzuszne,wdrugimusu-
nąłguziwyłoniłkolostomię,awtrzecimdokonałjejza-
mknięcia32.FrankThomasPaul(1851–1941)jakopierwszy
wykonałdwuetapowąresekcjęguzajelitagrubegozuży-
ciemzaprojektowanychprzezsiebiespecjalnychszklanych
igumowychrurek33.
28
T.Dinnick:Theoriginsandevolutionofcolostomy.BritishJournalof
Surgery.2005;22(85):142.
29
D.J.T.Wagener:TheHistoryofOncology.Houten2009,s.91–92;
H.Pillore:Opérationdianusartifciel,pratiquéeen1776.LlExpérience
JournaldeMédicineChirurgie.1840;5:73–75.
30
OryginalnytekstOpérationdianusartifciel,pratiquéeen1776,napi-
sanyprzezH.Pillorela,ukazałsię5stycznia1840rokuw6numerze
czasopisma„Gazettedeshopitaux.CivilsetMilitaires”.
31
H.Ellis,S.Abdalla:AhistoryofSurgery.BocaRaton,Florida2018,
s.109–110;R.F
.Mould,Wybranewydarzeniawhistoriimedycyny,
zeszczególnymuwzględnieniemzagadnieńzwiązanychzrakiem,
Część3.OdLeopoldaAuenbruggera(1722-1809)doRudolpha
Virchowa(1821-1902).Nowotwory,JournalofOncology.2013;
63(6):508;R.G.Richardson:Anobituarytothetransverseloopcolo-
stomy(Gonewiththewind).JournaloftheRoyalSocietyofMedicine.
1988;81(4):245.
32
H.Ellis,S.Abdalla:AhistoryofSurgery…s.110.
33
H.Ellis,S.Abdalla:AhistoryofSurgery…s.110;F.T
.Paul:FrankT
.
Paul-hislife.BritishJournalofSurgery.1951;39(155):195–198
[opisoperacjiukazałsięw1895rokuwczasopiśmie„BritishMedi-
Narodzinykoloproktologiijakosamodzielnejgałęzime-
dycynywiążąsięzpowstaniemw1835rokuwLondynie
Szpitalaśw.Marka.SzpitalzostałzałożonyprzezFrede-
rickaSalmona(1796–1868)34.Lekarzem,którywyznaczył
kierunekjegozainteresowań,byłWilliamWhite,jeden
zpierwszychchirurgówwWielkiejBrytaniizajmujących
sięchorobamiodbytnicy.Salmonpraktykowałjakochirurg
wSzpitaluśw.Bartłomieja,apóźniejtakżewprzychod-
niogólnejprzyAldersgateStreet.W1833rokuzrezygnował
zpracywambulatoriumwrazzinnymilekarzamiwgeście
protestuprzeciwkopodejmowanejprzezdyrektorówszpi-
talipróbiepowrotudosystemu,wktórymstanowiskapracy
wszpitalutrzebabyłokupować,akarieralekarskazależa-
łaod„pieniędzy,przychylnościiwpływówdanejrodziny”.
Onsamdoświadczyłtegorodzajuwykluczenia.Mimoże
byłjużwówczasautoremkilkuksiążeknatematchorób
proktologicznych,zktórychjednabyławznawianaporaz
czwarty,niemógłuzyskaćetatuwszpitalu.W1835roku
postanowiłzałożyćwłasnąplacówkęwLondynieprzy
AldersgateStreet11inazwaćjąAmbulatoriumPomocy
UbogimzPrzetokąiinnymiChorobamiOdbytnicy(Infr-
maryfortheReliefofthePoorAfflictedwithFistulaand
otherDiseasesoftheRectum).Początkowobyłotogłównie
ambulatoriumdysponującezaledwiesiedmiomałóżkami.
Salmonowipomagałchirurgdomowyijednapielęgniarka.
Wpierwszymrokupracyleczeniupoddano131pacjentów
cierpiącychzpowoduprzetokbądźzwężenialubwy-
padnięciaodbytnicy35.Wleczeniuwypadaniaodbytnicy
Salmonwykonywałkroczowąresekcjęodbytnicywraz
zzabezpieczeniempozostałegofragmentujelitaszwami
mocującymiwszystkiewarstwy(iwytworzeniemstomii
wkroczu).NiezgadzalisięznimaniWilliamCheselden,ani
GuillaumeDuputryen(1777–1835)proponującyresekcję
wrazzkauteryzacją36.
Szpitalprzetoki(FistulaInfrmary),botakwkrótcezaczę-
tonazywaćambulatorium,cieszyłsięzrokunarokcoraz
lepsząopinią.Abysprostaćrosnącemuzapotrzebowaniu,
SalmonprzeniósłsiędowiększejsiedzibyprzyCharterhouse
Square38.Powstawaniemałych,specjalistycznychszpitali
niespotkałosięzaprobatąwładzdużychszpitaliogól-
nych.Uważano,żewtensposóbpodważasięichpozycję.
Jednakbankierzy,prawnicyikupcyzlondyńskiegoCity
niemielitakichobawiwsparlidziałalnośćSalmona,który
calJournal”];W.R.Bett:FrankThomasPaul,1851-1941.Annalsof
theRoyalCollegeofSurgeonsofEngland.1951;9(6):408–410;
F.T
.Paul:Colectomy.BritishMedicalJournal.1895;1(1795):1136–
–1139;F.T
.Paul:Anewmethodofperforminginguinalcolotomy,
withcases.BritishMedicalJournal.1891;2(1594):118.
34
C.Dukes:FrederickSalmon:FounderofStMarkisHospital,London.
JournaloftheHistoryofMedicine.1959;3(4):312–316.
35
F
.Salmon:Practicalobservationsonprolapsusoftherectum.London
1831,s.1–18.
36
G.Tsoucalas:BritishSurgeonFrederickSalmon(1796-1868)andHis
„Trans-FixingPinsandExcision”SurgicalProcedureforthe„Rectum
Prolapsus”.SurgicalInnovation.2018;25(1):88–89.
5
