Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Statusontologicznyciągłości
17
KajetanWróblewski).Orandzeizakresieobowiązywaniacechyciągłościdecydowałaby
wtakimraziekonstytucjarzeczywistości(oczymprzekonamysięwpodrozdziale1.4).
Własnośćciągłości–jakkażdainnacecha–przysługujewybranymprzedmiotom
indywidualnym,którestanowiądlaniejpodmiot,adziękiniejstająsiędokładniej
określone,nacechowane,zaopatrzonewatrybutróżnicujący[Ingarden1987,s.84–89];
własnośćciągłościnatomiastwformuleprzysługiwaniazyskujeumiejscowienie–
azatemiszansęnaidentyfikację.Owąnieobojętnąobecnośćatrybutuwprzestrzeni
uwypuklaR.Thom[1991,s.122]:„wielkościpochodne[typuprędkość,siła,energia]
mająwistociecharakterlingwistyczny,podobnydoorzeczenia,doprzymiotnika.Na
przykładprzymiotnik»czerwony«niedajesięzlokalizowaćprzestrzennie,alewistocie
wpewnymsensieuczestniczywewszystkichrzeczachczerwonychwewszechświecie
ijestzlokalizowanyw(subiektywnej)przestrzeniwrażeń(...)”.Wątkowiepistemolo-
gicznemupoświęcimyzresztąosobnypassus(podrozdział1.7).
Wiemyjuż,że„ciągłośćzakodowanawświecie”–aznacznieupraszczającwykład-
nię:ciągłośćobiektywna–urealniasięwpostacizasady,sposobubyciaalbocechy.Nie
zapominajmywszelako,żewtakiejperspektywienietylkownioskujemy„niewprost”,
bonapodstawieprzejawówrzeczywistościdenotujemyciągłość,alewłaśniepoprzez
pryzmattychprzejawówjesteśmywładniwogólemyślećociągłości.Boćiciągłość
zawszepozostajeciągłościączegoś–podobniewtradycjiplatońskiejlogosniezmiennie
iwciążczegośdotyczy,amowajestmowąoczymś[Heidegger2008,s.203–204];
wduchufenomenologiiHusserlowskiej„każdaświadomośćjestświadomościączegoś”
[Ricoeur2012,s.13],awmyślteoriiwzględnościprzestrzeńbezmateriinieistnieje
[Einstein,Infeld1998].
Zastanówmysięteraznadrewersemnaszejdychotomiikwalifikacyjnejipostarajmy
sięznaleźćargumentyprzemawiającezatym,żeciągłośćtorodzajsądu,mniemania
bądźbadawczejoptyki.Pierwszymkrokiemniechajbędziepróbafalsyfikacjiipowtó-
rzeniezaF.Baconem,iżkonformistycznieotaczamysięidolami–złudzeniami
umysłu;ciągłośćwówczasokazujesięzłudzeniemplemiennym(idolatribus),bojest
skłonnościądoantropomorfizacjiidoszukiwaniasięregularnościwświecie,złudze-
niemjaskini(idolaspecus)–uwarunkowanymspołecznieikulturowo,złudzeniem
rynkowym(idolafori)–skorouwięzionawjęzyku,wkońcuzłudzeniemteatru(idola
theatri)–zracjihipostazowaniapojęciowego[Tatarkiewicz1999b,s.26].Tooczywiście
przywodzinamyślzarzutF.Nietzschego,którywłaśniewpojęciachwidziałwyłącz-
nieintelektualnągnuśność,lenistwoumysłuludzkiegozamiastsprawnegowehikułu
porządkującegożycie(przynajmniejwzałożeniu).Wtożsamymrejestrze,wpewnej
mierzerozpatrujeciągłośćjakozłudzenieKrzysztofRutkowski.
Panaceum–iradykalnąreakcją–byłabypostawazwanareizmem(konkrety-
zmem),zaproponowanaprzezT.Kotarbińskiego;odmawiającsensownościwszel-
kimabstrakcjom(przedmiotompsychicznym,zdarzeniom,stosunkom,własnościom,
stanomrzeczy)wimięnobilitacjisamychrzeczy(deszcztotylkospadającekrople)
[Tatarkiewicz1999c,s.370],tymsamymprzeciwstawiaonprzestrzenirzeczywi-
stej(przestrzenirzeczy)–przestrzeńsubiektywną(wrażenia)iprzestrzeńidealną
(postulowaną,wymyśloną)[Lisowski2003,s.33].
