Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
1.Ideaciągłości
Adrem.SkładającukłonzarównoHeraklitowi,jakiPlatonowidopewnegostopnia,
A.N.Whiteheadpostulujejednośćświata,wktórymstałekomponentyrzeczywisto-
ści–obiekty(ujmowaneprzezzmysłyrzeczyżyciapotocznego–perceptualobjects,
jakteżobiektynauki–scientificobjectsuchwytnepojęciowo)niezmiennesącechami
zmiennychiprzemijającychzdarzeń[Tatarkiewicz1999c,s.323].Skłonnymdokom-
promisubyłwniniejszymwzględzieR.Ingarden,orędownikdwustronnejbudowy
idei–niezmiennejipozaczasowej,leczposiadającejpewnązawartość,amianowicie
obejmującejobecnewprzedmiotachmomentymaterialne:stałe(koniecznewkażdej
rzeczyindywidualnejprzynależnejdodanegorodzaju)izmienne(ozdeterminowanym
zasięguzmienności)[za:Kuderowicz2002a,s.97–98].„Jeżeliwdanejideizastąpimy
którąśzmiennąjednązmożliwychjejwartości(czyliustalimyją),tootrzymamyideę
mniejogólną.Postępującwtensposóbdalejmożemydojśćdoideiszczegółowych,
wktórychjedynązmiennąstanowijeszczemomentumindividuationisidoktórejjuż
bezpośrednioodnosząsięodpowiednieprzedmiotyjednostkowe”[ibidem,s.98].Do
podobnegownioskudochodziE.Meyerson,twierdząc,że„pewnerzeczypozostają”,
miastzaręczać,iż„wszystkopozostaje”lub„wszystkojestwruchu”[zob.Leszczyń-
ski2008,s.81].ZkoleiM.Heidegger[2008,s.469–470]czasowośćwyjaśniaciągłą
zmianąprzeżyćjaźni(Selbst)utrzymującejsięwpewnejtożsamości,innymisłowy–
życiowąwięziąmiędzynarodzinamiaśmiercią,składającąsięzciąguprzeżyćwczasie,
zzaznaczającymsięjakonajbardziejrzeczywiste„aktualnymteraz”.
Czywtakimraziezmiennośćobowiązywałabyjakoaksjomattylekroć,ilekroć
zastanawiamysięnadkonstytucjąświata?Niezawsze.JakskonstatowałR.Ingarden,
trwaniewczasieniejestrównoznacznezprzeobrażaniemsięprzedmiotuanizjego
stawaniemsięczydokonywaniem.Istnieniewczasieniewymagapodleganiazmia-
nom,aczkolwiektrwaniestanowiwaruneksinequanonzachodzeniazmian,przemiany
własności[Kobiela2011,s.232].Natymponiekądpolegaróżnicamiędzystało-
ściąatrwałością.Dodawaćchybaniemusimy,że–wświetlepowyższego–ciągłość
izmiennośćniesąantonimami.
Interesującyzapistrwaniaizmianywkontekścieniepowtarzalności(jednorazo-
wości)zaproponowałR.Koselleck[2012,s.226–227],ustalającdlatrwaniaskalęobo-
wiązywaniaodminionejteraźniejszości(acznieminionejprzeszłości)doteraźniejszej
(anawetprzyszłej)przyszłości;adlazmiany–odminionejprzeszłościdominionej
teraźniejszości;niepowtarzalnośćzaśbyłabyefektemnastępstwajakiejkolwiekmożliwej
dopomyśleniateraźniejszościzezmieniającymisięprzeszłościamiiprzyszłościami.
Przyznajmyjednakowoż,żetoswoistapartykularyzacjawykładni.
M.Heidegger[2008,s.530,539–540]nadzwyczajprzenikliwieoperacjonalizuje
kategorięzmiany,widzącwniejciągłeuobecnianie,ciągprzemijającychipowstających
„teraz”,boprzecie„stawaniesięjestzarównopowstawaniem,jakprzemijaniem”.
„Zmianypomiędzystanamirzeczysąrzeczywiścieczymśmomentalnym,przekro-
jowym.Aletychzmianstanówrzeczyjestwewszelkichprocesachnieskończonailość,
bowiemprocesysąciągłymcontinuumzmian”[Lipiec1972,s.22].Wyodrębniłnamsię
więctutajniebagatelnykontekst–tymrazemidlaciągłości,idlazmienności–czyli
procesualność(jakozasada,oczympóźniej).Naturalnośćzmianpowodowanychprzez