Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.3.Koncepcjeciągłościwwybranychnaukachszczegółowych
47
Okazujesięjednak,żenawetbardzoczułeschematychronologiczne(np.dlaokresu
wpływówrzymskich)nieumożliwiająwbrewoczekiwaniomadekwatnegoodtwarzania
bardziejskomplikowanychwydarzeńzżyciapopulacjipradziejowych.Wydajesię,
iżoperowanieczasemdatowanym,azwłaszczaczasemwsensietrwania,jestnadal
niezbytprecyzyjne[Ostoja-Zagórski1989,s.168–169].
Czasdatowanyzwykleidentyfikujeźródła,czastrwaniazaśokreślaramychro-
nologiczne,leczdoprawidłowegoosadzeniafragmentumaterialnejprzeszłościna
liniitemporalnejniekiedybywadaleko.„Dochronologicznegooraztopograficznego
szacowaniaciągłościwsensiearcheologicznymwalnieprzyczyniasiękontekst(arche-
ologiczny),zatembadaniewtymwzględzieobejmujeprzynajmniejgenezęiprzyczyny
powstania,jakiokolicznościprzestrzennefunkcjonowania”–coakcentujeElżbieta
Jastrzębowska.
Pokrewniarcheologomhistorycyposiłkująsiępojęciemstruktury,którado
pewnegostopniaodgrywarolęzbioru,organizacjirzeczywistości,trwającejwczasie
spójnejarchitektury,stałegoelementudlakolejnychpokoleń,wreszciekoleinkieru-
jącychhistorią,azarazemutrudniającychjejupływ.Strukturajestwobectegopod-
porą(np.konceptualną),aleiprzeszkodą(myślowymwięzieniemdługiegotrwania)
[Braudel1999,s.55].HenrykSamsonowiczwstrukturzeciągłościijejzmianach
widziistotnyinstrumentsłużącydopoznaniapewnychwydarzeń,dozrozumienia
konkretnychsytuacjiczydziałańludzkich.Ciągłośćwyznaczanaetapami,datami
lubfazamibyłabywszelakoperspektywądlageneracjinastępnych,żyjącychznacz-
niepóźniej,podczasgdyuczestnicyminionejrzeczywistościnieprzywiązywalido
tegospecjalnejuwagi.Nadewszystkociągłośćjestutrudnieniem,jakkażdateza(do
udowodnienia),struktura(determinującaramyprocesówizjawisk)bądźkontekst
(nieustanniezmienny).Strukturyjakoprzeszkodywyrażająsięm.in.wpostaciwymo-
gówbiologicznych,granicwydajnościpracyiproduktywnościczyteżuwarunkowań
środowiskageograficznego.
Człowiekwciągudługichstulecijestwięźniemklimatów,typówroślinności,fauny,
upraw,powoliukształtowanejrównowagi,odktórejniemożeodejśćbezryzyka,iż
zarysujesięcałygmach.Proszępomyślećomiejscu,jakiezajmująokresowewędrówki
staddlawypasuwżyciuludnościgóralskiej,otrwałościpewnychsektorówżycia
morskiego,zakorzenionychwokreślonych,szczególniekorzystnychpunktachlinii
brzegowej,proszępomyślećotrwałymumiejscowieniumiast,uporczywościszlaków
lądowychitrasmorskich,ozadziwiającejstałościramgeograficznych,wjakichroz-
wijająsięcywilizacje
–sugestywnieeksplikujeF.Braudel[1999,s.55–56].Otonietakłatwydozaakcep-
towaniaportretciągłościrealnej(wcharakterzeszkopułualboukładuinercyjnego)
ipoznawczej(wroliterroryzującejinterpretacji,jaktosięprzeważniedziejewnauce,
chociażwiemy,żeutartekoleinydobresądlakonidorożkarskich).
Zmiennośćciągłościstrukturalnejobjawiaćsięmoże–jużzpunktuwidzenianauk
okulturze–wantynomii:„konieczne(relewantne)–zbyteczne(redundantne)”.
