IBUK Libra

1.Ideaciągłości

Adrem.SkładającukłonzarównoHeraklitowi,jakiPlatonowidopewnegostopnia,

A.N.Whiteheadpostulujejednośćświata,wktórymstałekomponentyrzeczywisto-

ści–obiekty(ujmowaneprzezzmysłyrzeczyżyciapotocznego–perceptualobjects,

jakteżobiektynauki–scientiﬁcobjectsuchwytnepojęciowo)niezmiennesącechami

zmiennychiprzemijającychzdarzeń[Tatarkiewicz1999c,s.323].Skłonnymdokom-

promisubyłwniniejszymwzględzieR.Ingarden,orędownikdwustronnejbudowy

idei–niezmiennejipozaczasowej,leczposiadającejpewnązawartość,amianowicie

obejmującejobecnewprzedmiotachmomentymaterialne:stałe(koniecznewkażdej

rzeczyindywidualnejprzynależnejdodanegorodzaju)izmienne(ozdeterminowanym

zasięguzmienności)[za:Kuderowicz2002a,s.97–98].„Jeżeliwdanejideizastąpimy

którąśzmiennąjednązmożliwychjejwartości(czyliustalimyją),tootrzymamyideę

mniejogólną.Postępującwtensposóbdalejmożemydojśćdoideiszczegółowych,

wktórychjedynązmiennąstanowijeszczemomentumindividuationisidoktórejjuż

bezpośrednioodnosząsięodpowiednieprzedmiotyjednostkowe”[ibidem,s.98].Do

podobnegownioskudochodziE.Meyerson,twierdząc,że„pewnerzeczypozostają”,

miastzaręczać,iż„wszystkopozostaje”lub„wszystkojestwruchu”[zob.Leszczyń-

ski2008,s.81].ZkoleiM.Heidegger[2008,s.469–470]czasowośćwyjaśniaciągłą

zmianąprzeżyćjaźni(Selbst)utrzymującejsięwpewnejtożsamości,innymisłowy–

życiowąwięziąmiędzynarodzinamiaśmiercią,składającąsięzciąguprzeżyćwczasie,

zzaznaczającymsięjakonajbardziejrzeczywiste„aktualnymteraz”.

Czywtakimraziezmiennośćobowiązywałabyjakoaksjomattylekroć,ilekroć

zastanawiamysięnadkonstytucjąświata?Niezawsze.JakskonstatowałR.Ingarden,

trwaniewczasieniejestrównoznacznezprzeobrażaniemsięprzedmiotuanizjego

stawaniemsięczydokonywaniem.Istnieniewczasieniewymagapodleganiazmia-

nom,aczkolwiektrwaniestanowiwaruneksinequanonzachodzeniazmian,przemiany

własności[Kobiela2011,s.232].Natymponiekądpolegaróżnicamiędzystało-

ściąatrwałością.Dodawaćchybaniemusimy,że–wświetlepowyższego–ciągłość

izmiennośćniesąantonimami.

Interesującyzapistrwaniaizmianywkontekścieniepowtarzalności(jednorazo-

wości)zaproponowałR.Koselleck[2012,s.226–227],ustalającdlatrwaniaskalęobo-

wiązywaniaodminionejteraźniejszości(acznieminionejprzeszłości)doteraźniejszej

(anawetprzyszłej)przyszłości;adlazmiany–odminionejprzeszłościdominionej

teraźniejszości;niepowtarzalnośćzaśbyłabyefektemnastępstwajakiejkolwiekmożliwej

dopomyśleniateraźniejszościzezmieniającymisięprzeszłościamiiprzyszłościami.

Przyznajmyjednakowoż,żetoswoistapartykularyzacjawykładni.

M.Heidegger[2008,s.530,539–540]nadzwyczajprzenikliwieoperacjonalizuje

kategorięzmiany,widzącwniejciągłeuobecnianie,ciągprzemijającychipowstających

„teraz”,boprzecie„stawaniesięjestzarównopowstawaniem,jakprzemijaniem”.

„Zmianypomiędzystanamirzeczysąrzeczywiścieczymśmomentalnym,przekro-

jowym.Aletychzmianstanówrzeczyjestwewszelkichprocesachnieskończonailość,

bowiemprocesysąciągłymcontinuumzmian”[Lipiec1972,s.22].Wyodrębniłnamsię

więctutajniebagatelnykontekst–tymrazemidlaciągłości,idlazmienności–czyli

procesualność(jakozasada,oczympóźniej).Naturalnośćzmianpowodowanychprzez

Brak wyników