Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
11Controllingjakosystemzarządzaniaprzedsiębiorstwem
koordynacjęrealizowanychprojektów(Kerzner2006,s.193–195).F.Bowie
jestzdania,iżsłowo„controller”wywodzisięodłacińskiegocontra-roleozna-
czającegourzędnika,którysprawdzainnegourzędnika.Takietłumaczenie
wydajesięprawdopodobne,biorącpoduwagęrozmiarkorupcjipanującej
wimperiumrzymskim.Prawdopodobnie,kiedyCezarprowadziłswojelegiony
przeciwkoGalom,zabrałzesobąjednegoztakichurzędników.Wefekcietego
jużwGaliipojawiasięporazpierwszysłowocontre-rôle,oznaczającekopię
rachunkualborejestruliczbowego,aużywanenaokreślenieurzędnika,który
sprawdzałrachunkiinnegourzędnika.Wtakiejpisownisłowotoprzetrwało
doczasówśredniowiecznejFrancji.WrazzpodbiciemAngliiw1066r.przez
księciaNormandii,Williama,stanowiskocontrolleradotarłonaWyspyBrytyj-
skie.Pierwszawzmiankadotyczącategostanowiskapojawiłasięwpublikacji
z1292r.ichoćwzmienionejpisowni,jakocontre-roullour,nadaloznaczałato
samo.Słowotoostatecznieprzyjęłoformęcontrolleribyłoszerokoużywane
wAngliiprzezkolejne200lat.Zczasemuznanojednak,żesłowocontroller
jestbłędnieutożsamianezfrancuskimczasownikiemcontretłumaczonymjako
(przeciwko’.Przyjęto,żewywodzisięonozfrancuskiegookreśleniacompte
oznaczającego(rachowanie,liczenie’(Anthony,Govindarajan2001,s.71).
W1551r.pojawiłsięrzeczownikcomptroller,któryobecnieoznaczacontrol-
lera.Kolejnawzmiankaotymstanowiskuukazałasięw1780r.(„Whenthe
treasureristakenaway,thecomptrollermightaswellbetakenawayalso,be-
causeacomptrollerishardlynecessarywherethereisnotreasurer”–Kerzner
2006,s.16).Wydajesięjednak,iżwdalszymciąguniebyłozgodycodoformy
zapisunazwystanowiskacontrollera.WprzypadkuAngliidodniadzisiejszego
zachowałysięwywodzącesięztamtegookresunazwystanowiska:Controller
MarynarkiWojennej(ControlleroftheNavy),jakiGeneralnyComptroller
UrzęduPatentowego(ComptrollerGeneralofPatents).Współczesnesłowniki
brytyjskierozróżniająpojęciacomptrollerjakoksięgowyrodzinykrólewskiej
orazcontrollerjakokierownikdziałurachunkowościwdużychkorporacjach.
Zakolebkęcontrollingu(controllership)wjegowspółczesnymrozumieniu
uznajesięStanyZjednoczone.PierwszeBiuroControllera(OfficeofControl-
ler)utworzonow1778r.PrzejęłoonoobowiązkiBiuraRachunkowegoSkarbu
Państwa(TreasuryOfficeofAccounts)ipowołałostanowiskocomptrollera.
W1921r.usuniętopojedynczebiuracomptrollerówiwzamianutworzono
GłównyUrządRachunkowości(TheGeneralAccountingOffice)orazstano-
wiskogłównegocomptrollera(Kerzner2006,s.15).
W1873r.wceluzabezpieczeniainteresupaństwapowołanoinstytutba-
dawczyController’sInstituteofAmericaorazstanowiskocontrollerofthe
currency.Zakresobowiązkówcontrolleraograniczałsięwówczaswyłączniedo
zadańpowiązanychzrachunkowościąijejfunkcjamikontrolnymi.Controllerzy
