Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
niepowtarzalnąsumęmożliwościiograniczeńtrwającegotuiteraz.Takzorientowane
badaniasiłąrzeczyciążąkuujęciomsocjologicznym.JanuszSławińskinapoczątkulat
siedemdziesiątychomotywachskłaniającychludzinaukidoopisuzjawiskliterackichztej
perspektywypisał:
Mówiącnajdobitniej:potereniesocjologiiformliterackichporuszasięten,kogointe-
resujespołecznezakorzenieniemożliwości,reguł,środkówisposobówliterackiego
komunikowania1.
Właśnieperspektywakomunikacyjnaiwypracowanedziękiniejpojęcia,narzędziaopisu
orazwnioski,zarównowjęzykoznawstwie,literaturoznawstwie,jakiprzekładoznawstwie,
okazująsiępomocnewopisiehistoriipolskichprzekładówliteraturychorwackiej,ich
recepcjiorazprzebiegukontaktówkulturalnychmiędzyobydwomanarodami.
Opiskontekstuspołeczno-politycznego,uwarunkowańinstytucjonalnychimechani-
zmówdziałającychwewspółpracykulturalnejzzagranicązarównowPolsce,jakiwJugo-
sławiiotwieranoweperspektywybadańkomunikacjimiędzykulturowej,międzyliterackiej
iprzekładówliteraturychorwackiej.Wprzypadkutłumaczeńsątoczynniki,którewpływały
nietylkonawyboryautorówitekstów,lecztakżenasamsposóbtłumaczenia.WPRL
poprawianoutworyklasykówliteraturypolskiejtak,bypodwzględemideowymksiążki
byłypoprawne,czyteż-jaktoująłWładysławGomułkawprzemówieniuskierowanym
dopisarzynaXIVZjeździeZwiązkuLiteratówPolskichwLubliniew1964roku-byHnasza
literatura,zgodnieztradycją,wprzekładzienajęzyknaszychczasów,wzbogacałażycie
duchowenarodu,przyśpieszałarytmjegoserca”2.Nieoznaczato,żewszystkoodbywało
sięzgodniezjedynąisłusznąopcjąideologiczną.Wśródtłumaczyznaleźlisiętacy,którzy
podejmowaligręzcenzurą,gdyżprzekładydawaływtymzakresiewięcejmożliwości.
TłumaczeponosiliHtylko”częśćodpowiedzialnościzanapisanesłowa.Dlategowtłuma-
czeniachpojawiałysięelementysubwersywne,podwzględempolitycznymwyrażające
treścinieobecneworyginale,comożnanaprzykładzaobserwowaćwprzekładziesztuki
IvoBreżanaPrzedstawienie„Hamleta”wewsiGłuchaDolna3,najbardziejpopularnego
wPolscewbadanymokresietekstu.Instytucjaliteraturytłumaczonej,używającokreślenia
JanuszaSławińskiego,byłajednymzrezerwatówPRL4.
1JuSłAWińSki:Dzieło-język-tradycja.Kraków1998,s.50.
2Cytza:MuGłOWińSki:Władzaludowaprzemawiadopisarzy.W:Literaturaiwładza.Red.BuWOJ-
NOWSkA.Warszawa1996,s.120.
3Por.LuMAłCZAk:Międzypolitykąaestetyką-orecepcjiiprzekładzie„Przedstawienia»Hamleta«
wewsiGłuchaDolna”IvoBreżana.W:HPrzekładyLiteraturSłowiańskich”
.T.3.Cz.1:Barierykulturowe
wprzekładzieartystycznym.Red.BuTOkARZ.Katowice2012,s.75-94.
4JuSłAWińSki:Tekstyiteksty.Warszawa1990,s.233-234.
10
Wstęp
