Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrzysztofAmielańczyk*
MARKATULLIUSZACYCERONA
IARGUMENTACJIPRAWNICZEJ
PROCLUENTIOPRZYKŁADEM
KONTRADYKTORYJNYM
WRZYMSKIMPROCESIE
POŁĄCZENIARETORYKI
MOWASĄDOWA
1.Rzymskiproceskarnypublicznyopartybyłsilnienazasadachskar-
gowościikontradyktoryjności1.Tępierwsząnajcelniejwyrażałareguła:
Invitusagerevelaccusarenemocogitur2.Oznaczałaona,iżproces‒bądź
tocywilny,bądźkarny‒wymagałinicjującejskargiuprawnionegopod-
miotu.Coistotne,wrzymskimprocesiekarnympodmiotemuprawnio-
nymdowniesieniaskargi–accusatio‒mógłbyćkażdyobywatelrzymski
–quilibetexpopulo.Oskarżycielewsprawachkarnych,chociażformal-
nieczerpiącyswąlegitymacjędownoszeniaoskarżeńzutilitaspublica,
walczylijednakprzedewszystkimowysokiepraemia3,ryzykujączkolei
wrazieprzegranejprocesokalumnięwytoczonyprzezuniewinnio-
negooskarżonego.ZzasadąskargowościRzymianiełączylizasadę
*Prof.drhab.;UniwersytetMariiCurie-Skłodowskiej;ORCID:0000-0001-6076-5417.
1Natematzasadykontradyktoryjnościrzymskiegopostępowaniakarnego,zob.
ostatnioA.Chmiel,Zasadakontradyktoryjnościwrzymskimprocesiekarnym,flZeszytyNa-
ukoweUniwersytetuRzeszowskiego”2018,z.101,SeriaPrawnicza,Prawo22,s.42in.
Wogólnościozasadachrzymskiegoprocesukarnego,zob.K.Amielańczyk,Okształto-
waniusięniektórychzasadprocesowychwrzymskimpostępowaniukarnymokresupryncypatu,
flStudiaIuridicaLublinensia”2007,t.10,s.9in.
2Ozasadzieskargowościwprawierzymskim,zob.K.Amielańczyk,ZasadalInvitus
agerevelaccusarenemocogitur!ijejznaczeniewprawierzymskim,[w:]IudiciumetScientia.Księ-
gajubileuszowaProfesoraRomualdaKmiecika,red.A.Przyborowska-Klimczak,A.Taracha,
WoltersKluwerPolska,Warszawa2011,s.699in.;idem,Zasadaskargowościizakazorzeka-
niaponadżądaniestronwprocesierzymskim,flGdańskieStudiaPrawnicze”2015,t.33,s.33
in.;B.Zalewski,Zasadaskargowościwrzymskimprocesiekarnymprzedlquaestionesperpetuae!,
flStudiaIuridicaLublinensia”2016,t.25.3,s.1013in.
3M.C.Alexander,PraemiainthequaestionesoftheLateRepublic,flClassicalPhilology”
1985,vol.80.1,s.20–32;H.Kowalski,lPraemialegis!wrzymskimustawodawstwieldeambitu!
wIwiekup.n.e.,flResHistorica”1998,t.5,s.101in.
35
