Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KrzysztofAmielańczyk
36
kontradyktoryjności(sporności)woczywistysposóbbędącąprostąkon-
sekwencjątejpierwszej4.Współcześnierozumiesięprzezniądyrektywę
organizującąproceskarnyjakospórrównoprawnychstronprzyzachowa-
nejbezstronnościsądu5.Kontradyktoryjnośćsporumamiejscewtedy,gdy
oskarżenie,obronaiorzekaniesąwyraźnieodsiebieoddzielone,astrony
prowadząspórprzyzachowaniudyspozycyjności6.Zasadękontradykto-
ryjnościnajpełniejrealizowanowpostępowaniuprzedquaestionesperpetu-
ae,gdzienajłatwiejdostrzecwszystkiejejkluczowecechy:wyrazistewy-
odrębnieniestronprocesu,równośćstronsporu(zasadarówności)ibrak
angażowaniasiętrybunałuwprzebiegpojedynkusądowego,dającygwa-
rancjębezstronnegoorzekania7.Inicjatywadowodowanależaławzasa-
dzietylkodostronprocesowych,arolasądusprowadzałasiędooceny
przedstawionegomateriałudowodowego.Zmateriałuźródłowegowyni-
kaponadto,żeCyceronpoświęciłznacznączęśćswejmowyanalizieprze-
pisówobowiązującegostanuprawnego.Jegowywódposiadawysokie
walorytakwzakresiestandardówretoryki,jakistandardówwzakresie
interpretacjiprawa.
Wprawierzymskim,wsytuacjirealizowaniafunkcjioskarżaniaprzez
osobyprywatne,trudnonieodnieśćwrażenia,żepublicznyproceskarny
przypominałponiekądtencywilny(prywatny).Wpojedynkusądowym
4Zasadyskargowościikontradyktoryjnościwprocesierzymskimuzupełniałysię
nadzwyczajdobrzewprocesieakuzacyjnymprzedquaestionesperpetuaewokresiere-
publikirzymskiejiwpierwszychwiekachpryncypatu,gdysądzonopodstawowetypy
przestępstw,zwanecriminapublica.Wcesarskiejcognitioextraordinempojawiłysię(obok
nadalobecnejskargowościikontradyktoryjności)elementypostępowaniainkwizycyjnego
wsprawachcriminaextraordinaria,zob.W.Litewski,Rzymskiproceskarny,Wydawnictwo
UniwersytetuJagiellońskiego,Kraków2003,s.117.
5Wkierunkuzapewnieniapolskiemuprocesowipełnejzasadykontradyktoryjności
szłareformapolskiejprocedurykarnejz2013r.,którąjednakwycofanow2016r.Podsta-
wowązmianą,jakąwprowadziłwtedyustawodawcabyłamodyfikacjaprzepisuart.167
k.p.k.,zakładająca,żeinicjatywadowodowanależywzasadziedostronprocesowych,
aniesądu,wewszystkichpostępowaniachwszczynanychczytopowniesieniupublicz-
nego,czytoprywatnegoaktuoskarżenia,zob.I.Sepioło,Modelkontradyktoryjnegoprocesu
karnegowświetlenowelidok.p.k.z27września2013r.,flRuchPrawniczy,EkonomicznyiSo-
cjologiczny”2014,t.76.3,s.135in.;S.Zabłocki,Art.167k.p.k.pojegonowelizacji-wstępne
nakreślenieproblemów,flPalestra”2015,nr7‒8,s.156in.
6Zob.zwłaszczaS.Waltoś,Proceskarny.Zaryssystemu,LexisNexis,Warszawa2008,
s.282in.;P.Hofmański,Zasadakontradyktoryjności,[w:]Systemprawakarnegoprocesowego,
t.3.1(Zasadyprocesukarnego),red.P.Wiliński,WoltersKluwerPolska,Warszawa2014,
s.635in.
7Jaksłusznie,codopostępowaniaprzedquaestionesperpetuae,zauważyłW.Litewski,
op.cit.,s.40:flWtokuprocesuwyraźnabyładominującarolastrondziałającychnazasa-
dziekontradyktoryjnościirówności”.
