Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Mimożewszystkiebiałkazbudowane
sątylkoz20aminokwasów,wykazują
zadziwiającąróżnorodnośćstrukturypier-
wszorzędowej,aprzeztosamokonforma-
cjiifunkcji.Dowodzątegowybrane
wyliczeniamatematyczne(por.[P49,
s.66]).Dladipeptyduzawierającegodwa
różneaminokwasyAiBmożliwesądwie
izomerycznesekwencje:A-BiB-A.Tet-
rapeptydoczterechróżnychaminokwa-
sachmożemieć24rozmaitesekwencje
{4·3·2·1=24;n(n11)(n12)(n13),
czyli·1}.Polipeptydzbudowanyz20
różnychaminokwasów,zktórychkażdy
występowałbytylkojedenraz,mógłby
dać2·10
1
8układów.Natomiastdlabiałka
om.cz.34000zbudowanegotylkoz12(!)
rodzajówaminokwasów,itowystępują-
cychtylkowjednakowychilościach(!),
Rys.2.8.Wzoryoksytocynyiwazopresyny—
nonapeptydówpółcyklicznychzwiązaniamidwu-
liczbamożliwychizomerycznychsekwen-
siarczkowymimiędzycysteinamiwpoz.1–6
cjiwynosi10
300
.Tosąliczbyastronomi-
czne.Podobniejak24-literowyalfabet
niemgenialnegomodeluWatsona-Cricka,
umożliwiautworzenieogromnejilości
alerównieżdwomasukcesamiwdziedzinie
wyrazów,tak20różnychaminokwasów
białek:1)V.duVigneaudokreśliłsekwen-
pozwalanaistnieniewręcznieograniczo-
cjęaminokwasowąorazdokonałsyntezy
nejróżnorodnościbiałek.
chemicznejdwóchnonapeptydów—oksy-
Istotnie,możnapowiedzieć[P85,s.103–105],że
tocyny[4]iwazopresyny,hormonówtylne-
cząsteczkabiałkaprzypominatekstnapisanyza
gopłataprzysadkimózgowej,odmiennych
pomocąalfabetuskładającegosięz20liter.Każda
resztaaminokwasowaspełniarolęlitery,asens
zapisuzależyodkolejnościznaków,dokładnietak
czynnościowo,aróżniącychsiętylkodwo-
maaminokwasamiwpoz.3i8(rys.2.8)
samojakkonformacjaifunkcjonowaniebiałkaod
zacouzyskałnagrodęNobla(1955);
sekwencjiaminokwasów.Krótszełańcuchypeptydo-
2)F.Sangerwwynikuprawiedziesięciulat
wemożnaporównaćnp.dojakiegośkilkuwierszowe-
pracypodałw1953r.[20,21]pełną
goaforyzmu,natomiastdługie—jeśliniedogrubej
książki,todobroszury.Ważnymosiągnięciembyło
sekwencjęłańcuchaA(21aminokwasów)
stwierdzenie,żewszystkiecząsteczkidanegookreś-
iłańcuchaB(30aminokwasów)pierwsze-
lonegobiałkasąjednakowe,więc„tekstjestidenty-
gobiałka,tj.insuliny,hormonuwydziela-
cznywewszystkichegzemplarzachksiążki”,ako-
negoprzezkomórki…wysepekLangerhan-
mórkazostałaobdarzona„zdolnościądowydawania
odpowiednichegzemplarzywdużychnakładach”.
Odczytanietakiego„tekstu”niejestsprawąprostą.
sawtrzustce(rys.2.9).Zostałlaureatem
nagrodyNobla(1958).Byłtopierwszy
Określenieskładuaminokwasowegobiałka,wyma-
dowód,żebiałka—najbardziejzłożone
gającerozerwaniawszystkichwiązańpeptydowych
molekułykomórkowe—majązdefiniowa-
wwynikustandardowejhydrolizy(6mol/lHCl
wzatopionejprobówce,110°C,24godz.),powoduje
jegorozsypaniedoposzczególnychliter—amino-
nąstrukturęchemiczną.Zostałyotwarte
drzwidozrozumieniafunkcjonowaniatych
kwasów—ipozwalaokreślićjedyniejęzyk,wktó-
cząsteczek,wtymaktywnościenzymów
rymtenzapisbyłdokonany.Niezbędnejestpoznanie
wterminachznanychzasadchemii.
kolejnościaminokwasów
.
MetodaSangerawytyczyłaszlakdo
Począteklatpięćdziesiątychupamiętnił
rozszyfrowaniastrukturypierwszorzędo-
sięwhistoriibiochemiinietylkopoda-
wejnastępnychbiałekuzyskanychwsta-
33
