Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Część1.Naukispołeczneisocjologia
17
blemyetyczne(ocenysystemówaksjonormatywnych,wartościuniwersalnych
-humanistycznychlubpersonalistycznych)sąkonstytutywnedlafunkcjono-
waniakażdejzdrowejjednostkiikażdegocywilizowanegospołeczeństwa,po-
winnybyćuwzględnianetakżewnowej,paradygmatycznejekonomii.Wobec
wyzwańcywilizacyjnychwłaśnieetycznaiekologiczna,systemowaekonomia
zastąpićpowinnatęXIX-wieczną,sprowadzającąsiędonrachunkuzysku”fi-
nansowego(ogólniej-tzw.wzrostugospodarczego).Błędnejestpomijanie
wnaukachspołecznychwartości,celówiwartościowania.Sweanalizyaksjolo-
gicznychuwarunkowańekonomiiprzedstawiłojużgronouczonych[np.Boul-
ding1968;Fromm1989;Ward1979;Capra1987:256-318].
FritjofCaprauważa,żewłaśnienaukispołecznenajbardziejucierpiałyzpo-
wodumodelowaniapojęćiteoriinaukowychzgodniezparadygmatemkarte-
zjańskimimetodamifizykiNewtona.Typowedlawiększościnaukspołecznych
jestnfragmentaryczneizarazemredukcjonistyczneujmowanieproblemów”
[Capra1987:256].Wekonomiinp.dominującymiobecniewartościamiicela-
mi,wedługsystemumaterialistycznego,są:poziomżycia-mierzonywielkością
rocznejkonsumpcjiiosiągnięciemaksymalnejkonsumpcjiprzyoptymalnym
sposobieprodukcji.Zupełnieinnymsystememjestngospodarkabuddyjska
opartanapojęciachwłaściwegopoziomużyciaiDrogiPośredniej;tagospodar-
kastawiasobiezacelosiągnięciemaksymalniedobregosamopoczucialudzi
przyoptymalnymsposobiekonsumpcji”[Capra1987:260].
Ewolucja,zmianaiwzrostzdająsięzasadniczymiaspektamirzeczywisto-
ści.Jednakżencałaniemalwspółczesnamyślekonomicznaopierasięnapojęciu
wzrostuniezróżnicowanego.Niktniebierzepoduwagę,żewzrostmożecoś
utrudniaćalbożemożebyćszkodliwylubpatologiczny.Stądwniosek,żenaj-
bardziejpotrzebnejestwtejchwilizróżnicowaniepojęciawzrostuorazjego
dokładneokreślenie.Nadmiernywzrostprodukcjiikonsumpcjiwsektorze
prywatnymtrzebabędziezahamowaćiwzamianrozwijaćsferęusług,trans-
port,oświatęisłużbęzdrowia.Zmianietejbędziemusiałatowarzyszyćzmiana
zainteresowaniazwiększeniemmaterialnegostanuposiadanianazaintereso-
wanierozwojemwewnętrznymiosiąganiemdojrzałości”[Capra1987:292].
Zmianywsystemiegospodarczymniesąjedyniezabiegiemintelektualnym,
leczpowinnypociągnąćzasobązmianywsystemiewartości.Samaideabo-
gactwa,odgrywającawekonomiitakzasadnicząrolę,wiążesięnierozerwalnie
zludzkimioczekiwaniami,wartościamiistylemżycia.Definicjabogactwawy-
maganadaniamuszerszegosensuwzbogaceniaczłowieczeństwa.
Nieuniknionarewizjapodstawowychpojęćiteoriiekonomicznychbędzie
miałatakradykalnycharakter
,żepowstajepytanie,czyzdołająprzetrwać
samaekonomiajakonaukaspołeczna.Istotnie,parukrytykówzapowiadakres
ekonomii.Najlepszymwyjściemniejestjednak-zdaniemCapry-całkowite
odrzucenieekonomiijakotakiej,leczuznaniejejzanieaktualnymodelnauko-
wy.nNowateoria,czyraczejzbiórmodeli,oprzesięnajpewniejnaujęciusys-
temowym,łączącymbiologię,psychologię,filozofiępolitycznąiinnedziedziny
wiedzyzekonomią,tworzącwtensposóbnową,obszernąteorięekologiczną”
[Capra1987:317].Opisugospodarki,którywymagaujęciainterdyscyplinar-
nego,niemożnajużpozostawiaćsamymtylkoekonomistom;ichopiniemuszą
