Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
SYLWETKIUCZONYCHIPOLITYKÓWW„PAMIĘTNIKUPOLITYCZNYMIHISTORYCZNYM”M
15
w1780rokuigromadziławszystkiedziełauczonegowprzekładziezjęzyków
angielskiegoifrancuskiego.Następniezacząłszczegółowoanalizowaćdo-
konaniaFranklinawfizyce,zwłaszczapodkreślałjegoteoretyczneiprak-
tyczneodkryciawzakresieelektryczności11.Jakoprzykładpowszechnego
zastosowaniawynalazkówautorawymieniłpiorunochron,zwanywówczas
konduktorem,któryrozpowszechnianorównieżwRzeczypospolitej:
Mamynowydowódużytecznościkonduktorówwkrajunaszym.MiastoRawicz,
sławnefabrykamisukiennymiwWielkopolszcze,podlegałobardzoprzypadkom
piorunowym.Wrokuprzeszłym1783zastaraniempanaKrystianaStyeglera,
burmistrzatamtejszegodanokonduktoranaratuszu.Zarazwtymżerokudwa
razypiorunuderzyłwwieżąipokonduktorzebezżadnejszkodysp[ł]ynął12.
Franklinniebyłuczonymgabinetowym,leczwewszystkichpracachna-
ukowychłączyłteorięzpraktyką:„atudopierozanimprzystąpidowniosku,
przykładasamdodoświadczeniaręki”.Ponadtopotrafiłwsposóbprzejrzy-
sty,bezzbędnychrozważańteoretycznych,przedstawićbadanezjawiska,
np.zgeografiifizycznej.WtrakciepodróżyzAmerykiPółnocnejdoEuro-
pydokonywałwieluobserwacji,którepozwoliłymuopisaćPrądZatoko-
wy–Golfsztrom,badałm.in.kierunekprzemieszczaniasięcyklonów,zaj-
mowałsięmedycyną,botaniką,ogrodnictwemiagronomią,zaprojektował
soczewkidwuogniskowe,zastosowałgipsjakosztucznynawóz13.Ponadto
miałtakżeosiągnięciawmuzycezarównowzakresieteorii,jakiwpraktyce,
np.wynalazłharmonijkę,którytoinstrumentopisałwjednymzlistówdo
ks.Beccaria14.
PocharakterystycedziałalnościnaukowejFranklinaautorartykułuprze-
szedłdo„najważniejszychzatrudnieńtegowielkiegomęża,gdyżsądzę,że
takpolitykęiekonomiąpublicznąnazwaćnależy[ł].Tutakże,jakiwfi-
zycemożnauważaćFranklinazasługi,codoteoriiicodopraktyki”15.Na-
stępnieautorwyliczyłzagadnieniaporuszaneprzezuczonegowdrobnych
pracach,którezostałyzebranewcałośćprzezinnychpisarzy.
11
12
Zob.PPH1784,styczeń,s.26–31.
Tamże,s.31–32.
13
Zob.NowaencyklopediapowszechnaPWN,red.nacz.B.Petrozolin-Skowrońska,t.2:
D–H,Warszawa1997,s.433.
14
Mowatuzapewneowłoskimfizykuizakonnikuzezgromadzeniateatynów–Giovannim
BatiścieBeccarii,żyjącymwlatach1716–1781,którypodobniejakFranklinzajmował
sięelektrycznościąiod1748rokubyłprofesoremUniwersytetuwTurynie(zob.tamże,
15
t.1:A–C,s.390).
PPH1784,styczeń,s.36,37.
