Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ewolucjapoglądównarolęiznaczeniezieleniwmiastach
17
dziwiano.ŚladytejprzebudowynajlepiejwidaćnamapieParyżaznanejjakomapa
Turgota,opublikowanejw1739r.Zamówionazostaław1734r.przezMichel-
-ÈtienneTurgota,szefakupcówparyskichimeraParyżauLouisaBreteza[30].
Zawieramapęogólnąoraz20sekcjizlotuptakaposzczególnychczęściParyża.
TendencjakształtowaniaaleirozprzestrzeniłasięwcałejEuropie,docierająctakże
doPolski.PierwszewielkiealejewPolscezakładałkrólJanIIISobieski[27].
Przykładamiobiektówwyznaczającychkierunekrozwojumiastaidodzisiaj
czytelnychwkrajobraziesądwieosie:StanisławowskaiSaskawWarszawie.
WWarszawieAugustIISaskształtujewzorowanąnaWersaluwielkąkompo-
zycjęurbanistyczno-ogrodowązwanąOsiąSaską(początek1717),StanisławAu-
gustPoniatowskizaśwytyczaswojąośzwanąStanisławowskąpo1766r.Obate
barokowezałożeniaurbanistyczno-ogrodowesąjeszczedzisiajwidocznewukła-
dzieurbanistycznymmiasta.
OśSaska,czyliXVIII-wiecznezałożenieurbanistyczneodługości1,5km,by-
łaunikatemnaskalękraju.Obejmowałapałaczrozległymdziedzińcemorazze-
spółparkowy.Wpóźniejszymczasiedziedziniecpałacowyprzekształcono
wplacmiejski.
OśStanisławowskaprzebiegałaodZamkuUjazdowskiegowzdłużzakolaWisły
wkierunkurozległychterenówleśnych.Przechodziłanurtemrzekiponad3km.Na
obubrzegachwódlasytworzyłykulisydlategowidoku.Szerokośćotwarciaprzez
Wisłęwynosiłaokoło600m,międzyścianamidrzewokoło1km.Głównaściana
zamykającatękompozycjępostroniepraskiejznajdowałasięwrejoniezbliżonym
dodzisiejszejgranicyterenówleśnych.
5.ZNACZENIEHIGIENICZNE/ZDROWOTNE
Wwynikugwałtownejichaotycznejrozbudowyorazprzyśpieszonegouprze-
mysłowieniaXIX-wiecznemiastastająsięcorazmniejprzyjaznedlaswoich
mieszkańców.Wznoszonewówczastandetnie,gęstoibezkanalizacjiosiedlaro-
botniczestająsięźródłemepidemiiśmiertelnychchorób.Wodpowiedzinastale
pogarszającesięwarunkiżyciawśrodowiskachplanistówiurbanistówpojawiają
sięnoweprądyiidee,którepróbujązaradzićtemuzjawisku.WAngliipółtora
wiekutemurodzisiębudownictwokomunalne.Byłatopierwszapróbaprzeciw-
działaniapowstałejpatologii.Wśródtychideiipomysłównajwiększąkarieręzro-
biłasformułowanaponad100lattemukoncepcjamiasta-ogroduEbenezeraHo-
warda,odwołującasiędoideispołecznegowspółdziałania.
WiekXIXprzyniósłgwałtownyrozwójtechnikiiprzemysłu,awkonsekwencji
zmianywstrukturzeprzestrzennejmiast,prowadzącedonadmiernegozagęszcza-
niazabudowyizmniejszaniapowierzchnipokrytejroślinnością,przedewszystkim
wstrefieśródmiejskiej[29].Przyrównoczesnymgwałtownymwzrościeliczby
mieszkańcównastępowałosystematycznepogarszaniesięwarunkówżyciawmia-
stach.Pierwsidostrzegajątospołecznicy,higieniściilekarze.Bijąnaalarm,do-
