Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
JacekMigasiński,JakubNikodem
horyzontupoznawczego-punktwyjściajegoteoretycznegonamysłubyłzgrun-
turewizjonistyczny.SkądinądzdaniemMarkaJ.Siemkacharakteryzowałoto
swoistyformatpolskiejfilozofiimarksistowskiejwdrugiejpołowieXXwieku
wjejcałości(choćSiemekmiałraczejnamyśliczołowychjejprzedstawicieli,od
BronisławaBaczkiiLeszkaKołakowskiegopoAdamaSchafaiStefanaMoraw-
skiego)3.ZkoleiAndrzejKołakowski,otwierającdyskusjępoświęconąDialektyce
ihistorii,zawęziłówkrytycznyiotwarty-alezarazemnpodskórny”inmarginal-
ny”-nurtwłoniemarksizmupolskiegodokilkunazwisk,umieszczającochoc-
kiegowtowarzystwieStanisławaRainki,JerzegoŁozińskiegoiwłaśnieMarka
J.Siemka,którychtwórczośćstanowićmiałaprzeciwwagędlanmarksizmupa-
pierowego”,dominującegowówczesnym(latasiedemdziesiąteiosiemdziesiąte)
dyskursieoficjalnym4.
Kiedyjednakmówimyodzielefilozoficznymochockiegozpierwszegoetapu
twórczości,niepowinniśmygoredukowaćwyłączniedozainteresowańbadaw-
czychkrążącychwokółMarksaimarksizmu.Dziedzinami,któreuprawiałautor
Dialektykiihistorii,byłyfilozofiaspołecznaifilozofiahistorii-itowłaśniewtych
ramach,azasadniczopośródrozległejtradycjiracjonalistycznej,humanistycz-
nejioświeceniowejZachodu,umieszczałongenealogięmyślifilozofazTrewiru.
Niedasięjednakukryć,żezachodzącanajegooczachwPolscelatosiemdzie-
siątychzmianahistorycznamiała,jakmożnasądzić,pewienwpływnaewolucję
jegopoglądów.Porzuceniestanowiskamarksizmu,który-przynajmniejwswej
formieradzieckiej-byłjużwlatachdziewięćdziesiątychmartwy,niewiązałosię
poprostuzodrzuceniemprzezochockiegohoryzontutejwielkiejoświeceniowo-
-humanistycznejtradycji,zktórejmyślMarksowskasięzrodziła.Raczejłączyło
sięzprzewartościowaniemowejtradycji,akonkretniej:zmocniejszymzaak-
centowaniemiafirmacjątejszczególnejjejgałęzi,zazwyczajwhistoriiwypiera-
nejitłumionej,którejjednymzsymbolimożebyćGoetheańskienżyciadrzewo
złote”.Byłabyto-przywołajmynapomoc,aczwtrybieswobodnym,sformułowa-
nieGianniegoVattimo-swegorodzajunmyślsłaba”,awartykulacjiochockiego:
npołudniemyśli”,pozbawionepretensjisystemotwórczychiwszechogarniających
prometejskichambicji(dlategoteż,jakmożnasądzić,ochockiwybieraostatecznie
formęeseju,anietraktatu,ipreferujenniską”komedięponadpowagęnwysokiej”
3M.J.Siemek,FilozofaispołeczeństwowpowojennejPolsce,w:tenże,Wolność,rozum,
intersubiektywność,oficynaNaukowa,Warszawa2002,s.319.
4Por.Wyzwanieteoretyczne.OksiążceAleksandraOchockiegoDialektykaihistoriadysku-
tują:AndrzejKołakowski,JerzyŁoziński,JacekMigasiński,BogdanOwczarek,Stanisław
Rainko,nColloquiaCommunia”1983,t.6,nr1,s.101.W1981rokupowstałtekstpodtytułem
MarksizmpapierowyautorstwaKołakowskiego,ŁozińskiegoiMigasińskiego-dyskutowany
wróżnychgremiachizamieszczonywnumerze3(listopad1981)miesięcznikanMeritum”,
zlikwidowanegoprzezstanwojenny.Wgrudniu1982rokuteksttenukazałsięwpostaci
powielaczowejbroszuryndoużytkuwewnętrznego”.
