Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RobertA.Sucharski
Wydział„ArtesLiberales”
UniwersytetWarszawski
sucharsk@al.uw.edu.pl
ORCID:0000-0001-7708-7173
Wpierwodrukuswojegoopusmagnum:ProverbiorumPolonicorumaSolomone
Rysiniocollectorumcenturiaedecemetocto,wydanymporazpierwszywLubczu
wroku1618,apotemwielokrotniewznawianym,podajeSalomonRysiński1
wpierwszejsetceprezentowanychprzysłówpowiedzenie:CzłowiekBożeigrzy-
sko.Zawartywnimobrazczłowiekajakozabawkiwboskichrękachbyłjużdo-
brzeznanydziękiJanowiKochanowskiemu2,aleRysińskidodajedońłacińską
paralelęwziętązPlauta:Diihominesutpilamhabent3.Wśródtysiącaośmiuset
polskichprzysłówczy-mówiącjęzykiemRysińskiego-przypowieściniejest
tojedynyprzypadek,żepolskiemupowiedzeniutowarzyszystosownałacińska
sentencja.PoczątekwiekuXVIItojużponadwszelkąwątpliwośćczas,wktó-
rympolszczyznamożeśmiałokonkurowaćzinnymijęzykami.Ichociażod
opublikowanegowroku1562wezwaniaMikołajaReja:DAniechajnarodowie
wżdypostronniznają,iżPolacyniegęsi,iżswójjęzykmają4,upływaraptem
niespełnasześćdziesiątlat,todlarozwojupolszczyznyjakojęzykaliterackie-
go,językakulturyinaukijesttoczasopierwszorzędnymznaczeniu.Tworzy
wtedyJanKochanowski,PiotrStoiński(PierreStatorius)wydajewroku1568
wKrakowiepierwszągramatykęjęzykapolskiegoPolonicaegrammaticesinstitutio,
JanMączyńskiwroku1564publikujewKrólewcupierwszywielkisłownik
łacińsko-polskiLexiconLatino-Polonicum,aodpołowylatsiedemdziesiątych
XVIwiekubazylejskiewydaniałacińskiegosłownikaAmbrożegoCalepinamają
teżipolski,wdodatkucałkiemobszerny,materiałjęzykowy.
1SzczegółowybiogramRysińskiegopodajeInternetowyPolskiSłownikBiograczny(iPSB:
https://www.ipsb.nina.gov.pl/a/biograa/salomon-rysinski-h-ostoja,dostęp:10.05.2020).
2Por.Fraszkiks.III,76:DNierzekłjakożywżadenwiętszejprawdyzwieka,/Jakokto
nazwałbożymigrzyskiemczłowieka”(DPJK:217).
3T
.MacciusPlautus,Captiviv.23.Obecneedycjetekstu:dinosquasipilashomineshabent
(tekstłacińskizawydaniemcyfrowymwPackardHumanitiesInstitute5.3.).
4Dotego,coczytał,11-12(Rej1895:282).