Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cozatembędzieokreślanetutajjakontwórczośćpoetycka”
,wytyczając
tymsamymobszarrozważańnadkształtemNiemcewiczowskiegosłowa?
Najprościejbyłobyodpowiedzieć,żewszystko,donapisaniaczegoadiutant
księciaAdamaKazimierzaCzartoryskiego,późniejszyinsurgentiobywatel
StanówZjednoczonychAmeryki,awkońcuwspółzałożycielBibliotekiPol-
skiejwParyżuużyłmowywiązanej-ijesttoprawda,zjednym,istotnym
jednakże,zastrzeżeniem.Chodzimianowicieodramatopisarstwo.Utworów
tegorodzaju-tragedii,dram,komediiczykomediooper-stworzyłNiemce-
wiczkilkanaście,debiutującwtejroliwprzeddzieńrozpoczęciaobradSejmu
WielkiegojakoautorWładysławapodWarną25.Mimoiżwznakomitejwięk-
szościprzyjęłyoneformęwierszowaną26,rodzajowaspecyfikatychtekstów,
pośródktórychjedyniePowrótposła-zpodobnych,skądinąd,przyczynjak
późnostanisławowskiebajkiczyŚpiewyhistoryczne-zaznaczyłwyraźniejswą
obecnośćwpolonistycznym(czytaj:nietylkohistorycznoliterackim)obiegu,
nakazujejednakpotraktowaćjejakokategorięosobną.Niejestprzytymbez
znaczenia,choćniepozostajetuczynnikiemdecydującym,fakt,żewostatnich
latachukazałysięobszerneopracowaniadramatycznegodorobkupisarza27,co
tyleżprzyczyniłosiędowypełnieniapoważnejlukiwbadaniachnaddziejami
rodzimejliteraturyscenicznejnaprzełomiewiekówXVIIIiXIX,ilepozwoliło
uporządkowaćwjakiejśmierzewiedzęoNiemcewiczowskiejdramaturgii.
Skrótowegoobjaśnieniadomagasięteżsamakoncepcjapracy.Dostrzegając
koniecznośćujęciainteresującegonasmateriałuliterackiegowperspektywie
pisarskiegorozwojuUrsyna,niewycofującsięprzytymzezgłaszanychwcze-
śniejobiekcjiwzględemprzeważniedotychczasstosowanejmetodyomawiania
jegotwórczości,uznaliśmy,żewłaściwymrozwiązaniembędzieanalizakolej-
nychjejfazpodkątemujawnianiasięwpowstającychwkażdejznichutworach
określonychliniimyśleniaorazkonwencjiestetycznych,inakładaniasiętych
ostatnichnarodzajowo-gatunkowąmatrycętekstu,uwzględniającajednocze-
śnieróżnorakozaznaczającysięwwarstwieproblematykidziełakontekstkul-
turowy(historyczny,polityczny,lecztakżeśrodowiskowy,obyczajowy,towa-
rzyski),wktórymonopowstawało.Osobnozostanąprzytympotraktowane
bajkiipoematy.Wprzypadkupierwszejztychgrupopodobnymposunięciu
zdecydowałaobfitośćtworzącychjąwierszy,choćwziętoteżpoduwagęnie
zawszeuzasadnioneliterackąwartościąposzczególnychtekstówdysproporcje
25Napisanywlatach1786-1787tekstopublikowanodopierowzbiorowejedycjidziełpisa-
rza:J.U.Niemcewicz,Pismaróżnewierszemiprozą,t.1,Warszawa1803.
26Wyjątkiemjestpisanypofrancusku,pozostawionytylkowefragmencieutwórCongrès,
pochodzącyzkońcowego,paryskiegookresutwórczościUrsyna.Rękopistegotekstuznajduje
sięwzbiorachBibliotekiPolskiejwParyżu(dalej:BPP),sygn.495(s.31-36).
27M.Chachaj,DramyitragediehistoryczneJulianaUrsynaNiemcewicza,Lublin2007;
E.Szczepan,Pogrobowiecoświeceniaczynowator?Dziewiętnastowiecznatwórczośćdramatyczna
JulianaUrsynaNiemcewicza,Szczecin2011.
15
