Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
uWagiWStĘpne
15
dyskursupublicznegotoprostasumawłasnościpubliczniedostępnychteks-
tów.Zainteresowaniemobjętazostaniehomologiamiędzyzjawiskamiwwy-
miarachmikroskopowymimakroskopowym14.
Takpostawionycelzbliżaprzedstawionąwkolejnychrozdziałachrekon-
strukcjęcywilizowaniauprzedmiotowieniadojednegozzasadniczychproble-
mówbadawczychwnaukachspołecznych:cojestobecnewjęzykuidyskursie
danegoczasuikultury,aczegownichniemaizróżnychwzględówbyćniemoże.
Odlatnaróżnesposobytematyzowanesąliczneaspektytegoproblemu.Wswo-
jejklasycznejodmianiesocjologiiwiedzyKarlMannheimbadałtakzwanekąty
widzeniaokreślonychgrupspołecznych,zwracającuwagęnato,jakimipojęcia-
miokreślonegrupysięposługują,ajakimisięnieposługują15.DlaMannheima
byłtosposóbnabadaniedostępnościlubniedostępnościdlaokreślonejgrupy
konkretnegopunktuwidzenia,awzwiązkuztymtakżekonkretnegosposobu
przeżywania.WobrębiepsychologiidyskursowejbadaczezkręguUniwersytetu
Loughboroughpodkreślająznaczenietejwłasnościwypowiedzi,którązaanalizą
konwersacyjnąokreślająjakocould-have-been-otherwise.Każdyopisdowolnego
zjawiskawjęzykupotocznymmógłbybyćlubmógłbyć,żadenznichniejestani
jedynymsensownym,anijedynymmożliwym16.Wjęzykoznawczychbadaniach
nadrdzennymijęzykamikontynentówamerykańskichBenjaminLeeWhorf
zwracałuwagęnapodstawoweznaczenierelacjimiędzytym,coijakmówią,
atym,czegoijakniemówiąużytkownicyróżnychjęzyków17.MichelFoucault
takżezajmowałsiętym,cowdanymczasiepojawiasięwramachporządkudys-
kursu,oraztym,cozróżnychwzględówsystematyczniewnimsięniepojawia18.
Ukierunkowującbadanianadcywilizowaniemuprzedmiotowie-
nianaogólnyproblemtego,cowjęzykuidyskursieobecne,itego,cownim
14
Natematniektórychpowodówprzemawiającychzaniezbędnościąmetodologicznegopośredni-
ctwawbadaniachnaddyskursem,por.M.Czyżewski,Elementyicałości.Oniektórychdylematach
analizydyskursu,w:A.Horolets(red.),Analizadyskursuwsocjologiiidlasocjologii,Toruń2008,
s.19-29;M.Czyżewski,Polskispóro„Strach”JanaTomaszaGrossawperspektywie„pośredniczą-
cej”analizydyskursu,„StudiaSocjologiczne”2009,nr3(194),s.5-26;M.Czyżewski,Teoriedyskursu
idyskursyteorii,„KulturaiSpołeczeństwo”2013,nr2,s.20.
15
K.Mannheim,Socjologiawiedzy,tłum.W.Auerbach,G.Ichheiser,„PrzeglądSocjologiczny”1937,
t.V,nr1-2,s.64-66.
16
D.Edwards,DiscourseandCognition,dz.cyt.,s.8.
17
B.L.Whorf,Język,myślirzeczywistość,tłum.T.Hołówka,Warszawa1982.
18
M.Foucault,Porządekdyskursu.WykładinauguracyjnywygłoszonywCollegedeFrance2grud-
nia1970,tłum.M.Kozłowski,Gdańsk2002.
