Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Ewolucjainstytucjiczynnegożalu
49
nowićjedynienadzwyczajnezłagodzeniekary(Clarus,Carpzow,Kress,Boeh-
meriin.,aleteżCCTheresianaz1768r.,Landrechtpruskiz1793r.).Inni
twierdzili(Farinacius,Cropp),żezaniechanieusiłowaniamastanowićoko‑
licznośćznoszącąkarętylkowtedy,gdynastąpiłotozeskruchyiwyrzutów
sumienia,agdyzestrachuprzedkarą1okolicznośćłagodzącą.Aprzecież
1zdaniemE.Krzymuskiego1zadaniemprawakarnegojestpowstrzymanie
ludziodprzestępstw,wzniecającobawękary.Wmyśltrzeciegopogląduwska‑
zanegoprzezKrzymuskiegosamozaniechanieusiłowaniajestniewystarcza‑
jące;sprawcadopierowtedymożeliczyćnabezkarnośćlubzłagodzeniekary,
gdydokonajakiegośaktuwkierunkuprzeciwnym(Otto,Buri).Alesytuacja
taka1wedługKrzymuskiego1możliwabyłabytylkoprzyusiłowaniuzupeł‑
nymijedyniewprzypadkach,wktórychmiędzyskutkiemaostatnimaktem
zachodzistosunektegorodzaju,żedziałanietomożebyćjeszczeprzezsprawcę
pozbawionezdolnościwywołaniaskutkuwświeciezewnętrznym149.
Natomiastsamsposóbformułowaniabrakukaralności,awzasadziekary‑
godnościusiłowaniazaniechanegoE.Krzymuskiprzedstawiawdwóchposta‑
ciach:1)wskładsamegopojęciausiłowaniakarygodnegowchodzijegoprze‑
rwaniewskutekokolicznościniezależnychodsprawcy1kodeksfrancuski,
belgijski(1867),toskański(1853),sardyński(1859);2)usiłowanieuważasięza
karygodnebezwzględunatęostatniąokolicznośćidopierojegodobrowolne
zaniechaniezestronysprawcyjestokolicznościąuchylającąjegokarygodność
1kodekskarnyCesarstwaNiemieckiego(1871).WprzekonaniuE.Krzymu‑
skiego,różnicajestraczejnaturyformalnejniżmaterialnej,maznaczeniepro‑
ceduralne.Jednaktenostatnisystemwedługniegojestbardziejracjonalny150.
JakzauważaW.Makowski,kodekskarnyobowiązującytymczasowona
ziemiachpolskichbyłegozaborurosyjskiego(z1903r.)jużdosamegookreś-
leniausiłowaniawprowadzawarunekprzerwaniadziałalnościprzestępnej
przezokolicznościodsprawcyniezależne.Wtensposób,pozanormatywnym
kształtemusiłowania,pozostawiausiłowanie,któredobrowolniezostałozanie‑
chane,lubwktórymnastąpienieskutkujeszczeprzedwykryciemzostałoprzez
sprawcęodwrócone151.Wart.49tegokodeksumowajestbowiemousiłowa‑
niujakooprzestępstwieniedokonanymwskutekokolicznościniezależnychod
woliwinowajcy.Swoistegopodsumowaniadokonał,podobniejakwcześniej
E.Krzymuski,J.Makarewicz,którywskazywał,żeznacznaczęśćustawza‑
wieratakądefinicjęusiłowania,żewraziezaniechanianniemamowyopo‑
stępowaniuprzestępnem:np.))ajedyniezpowoduniemocy,obcejprzeszkody
skuteknienastąpił(((kk.austrjackiz1852r.).Albo))jeżeliprzestępstwonie
zostałodokonanewskutekokolicznościniezależnejodwoliwinowajcy(((por.
149E.Krzymuski:Zasadynaukiousiłowaniuprzestępstw…,s.173.
150Ibidem.
151KodekskarnyobowiązującytymczasowowRzeczypospolitejPolskiejnaziemiachb.za‑
borurosyjskiego…,s.1711172.
