Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Ewolucjainstytucjiczynnegożalu
47
DopierowXVIw.rozróżnianodwiepostaciczynnegożalu:przedipo
dokonaniuprzestępstwa(chociażpierwszymźródłemkoncepcjiczynnego
żalu1zdaniemD.Gajdus1sąjegonzwiązkizreligią”138).Jakzauwa‑
żaD.Gajdus,toprzedstawicielomtegookresuzawdzięczamyustanowienie
dodatkowychwarunkówdozastosowaniaprawnychregulacjiczynnegożalu.
ItakE.Bossiowprowadziłwarunekdobrowolności,G.Clarozaś,nawiązu‑
jącdowspomnianychdwóchpostaciczynnegożalu,sformułowałdodatkowe
kryteriumróżnicowaniaodpowiedzialnościzależnieodstopniaefektywności
działaniasprawcy.ZkoleiMenochionakreśliłcezuręczasowąokazaniaczyn‑
negożalu,aA.Tiraquellowprowadziłprzyniektórychpostaciachczynnego
żalupodokonaniuobowiązekdenuncjacji139.Usystematyzowaniawszystkich
zasadodnoszącychsiędoczynnegożaludokonałajużniemieckanaukaprawa
karnego1w1516r.wStrassburguukazałsięzbiórKlagspiegel,opracowany
przezS.Brandta,wktórymznalazłosięm.in.usiłowaniezatamowaneiza‑
niechane140.
Niejakoukoronowaniemwysiłkówdoktrynyprawakarnegowzakresie
czynnegożalustałasięConstitutioCriminalisCarolinaz1532r.,wktórejjako
pierwszejnowożytnejkodyfikacjiprawaporazpierwszysformułowanezostało
ogólneokreślenieusiłowania.Przewidywałateżzłagodzeniekarywobecodstę‑
pującegoodusiłowanianapodstawiezasadynniechcieć”141.ConstitutioCrimi‑
nalisTheresianaz1768r.,wśródokolicznościuchylającychodpowiedzialność
karnąwymieniałam.in.nienastąpienieskutku.Ponadtostanowiła,żewrazie
okazaniaprzezsprawcęczynnegożaluniedochodzidodokonaniaprzestępstwa,
akonsekwencjąjestuwolnienieodkarylubzasądzeniekarypieniężnej142.Na
podobnejzasadzieczynnyżal,skutkującyłaskądarowaniakary,uwzględniony
zostałw§43Landrechtupruskiego(1794)1nKtokolwiekzwłasnejpobudki
odstępujeodwykonaniazbrodni,aprzytemczyniprzysposobienia,iżsku‑
tecznośćjejprawuprzeciwnacalenastąpićniemoże;niemniejten,ktoprzez
wczesneodkryciewspółwinowajcówiichprzedsięwzięcia,wykonanieOnego
czynizawodnem,tenmożeżądaćdarowaniałaską”143.
NiecowcześniejswoistyczynnyżalznalazłswojemiejscewJózefinie
z1787r.Jej§123(I)przewidujem.in.konsekwencjedotyczącesamobójcy,
wzależnościodokazaniaprzedśmierciączynnegożalulubjegobraku1
nGdybysamobójcaalbonatychmiastumarł,albobezokazaniażaluzeszedł,
natenczasciałojego,przezkatapogrzebanebędzie.Gdybyzaś,wśrodkującym
czasiemiędzyuczynkieminastąpionąśmiercią,żalokazał,wtedyzwykłypo‑
138D.Gajdus:Czynnyżal…,s.83.
139Ibidem,s.11112.
140Ibidem,s.12.
141Ibidem,s.13.
142Ibidem,s.17.
143A.Dziadzio,D.Malec:Historiaprawa…,s.90.
