Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.
UNiWERSUMDEBATY.SŁOWOWSTęPNE
3
mateżswojącenę.Jestniąspolaryzowaniestanowiskróżniącychsięstron,emocjonali-
zacjaprzekazów,radykalizacjaerystyczna.Stądteżrodzisiępotrzebauzdrawiania,naile
tomożliwe,sytuacjistarćkomunikacyjnychnarzeczsporubardziejzracjonalizowanego,
zistotnymkomponentempoznawczym,któryzachowywałbyideęiformędebaty.
2.1.Archeologiadebaty
Źródłagatunkowedebatypochodzązpraktykkomunikacyjnych(Hansen1999),któresą
wcześniejszeniżutrwalonawjęzykunazwagatunku.Identyfikacjatychźródełmaistotne
znaczeniedlazrozumieniaaktualnegorozwojudebatyirozpoznaniamechanizmówfunk-
cjonowaniakomunikatówretorycznychwprzestrzenipublicznej.Założyćnależy,żetzw.
wzorzecideacyjnygatunkuosiągaswojądojrzałośćwprocesiehybrydyzacji,docierania
siępowtarzającychsiępraktykkomunikacyjnych.Jeślipraktykiteuzyskująwystarczającą
dlapamięcikomunikacyjnejliczbępowtórzeń,wówczasformujesięstrukturagatunku.
Jednymzargumentównarzeczhipotezyonprehistorii”gatunkówjestfakt,żeprak-
tykikomunikacyjne,doktórychodnosisięnazwagatunkowa,sąwcześniejszeniżsama
nazwa.Wprzypadkudebaty-znaczniewcześniejsze,botermintenpojawiłsięwjęzyku
francuskimwwiekachXI-XIIIpodwpływempraktykdialektycznychwszkołachkate-
dralnychistamtądzostałzaadaptowanydoinnychsłowników.Tasamapodstawaleksy-
kalnawystępujem.in.wjęzykachangielskim,niemieckim,czeskim,łacinie.Debattuere
oznaczaCzbijać)
,battuere-Cbić)
,Cuderzać)(Bańkowski2000).Debatawswympodstawo-
wym,retorycznymrozumieniu,bezkontekstówinachyleńmedialnych,jestdefiniowana
jakonprezentacjawzajemniewykluczającychsiętwierdzeńprzezwspółzawodniczących
zesobąichzwolenników,wceluuzyskaniadecyzjiosóbosądzającychspór”
1
(Zarefsky
2006)albojakonsłownaformasporuopartanastrukturzeantagonizmu,wktórejdążenie
dointelektualnejijęzykowejwirtuozeriiwspółgrazchęciąrzeczowegoprzekazaniatreści”
(Schild1994:413).Praktykidebatznanesąwkulturześródziemnomorskiejjużzczasów
Homera.Podobnerytualnesporysłowne,którymbadaczenadająmianodebat,występują
wkulturzeindyjskiej,chińskiejczyjapońskiej(Branham1991:4-6).
Zjawiskodebatowaniaznanejestzdemokracjiateńskiej,którabyłakulturąagonu
(Martin1974,Kocur2001,Cassola2011).Agonicznośćprzejawiałasięzarównowpoli-
tyce,gdzieoddawanoracjęwiększości,wsądach,gdziedecydowałysięlosypodsądnych
dochodzącychsprawiedliwościprzedtrybunałem,którypodejmowałwyrokiwdrodze
głosowaniawiększościowego,iwreszcienascenachteatrów,gdzieobjawiałasiępodposta-
ciąbohaterówuwikłanychwsporyowartościegzystencjalneispołeczne(dramatyEury-
pidesa)(Hansen1999,Czerwińska1999,Croally1994).Praktykidebatowaniazwiązane
zpotrzebąporządkowaniaprocesówpodejmowaniadecyzjiiwprowadzeniatakichregula-
cjidodyskursupublicznego,abyuczynićgobardziejfunkcjonalnymdlaobywateli,odnaj-
dujemytakżewrepublikańskimRzymie(PinaPolo2011).Sięgnięciedokorzenidebaty
(Budzyńska-Dacawtymtomie)czynibardziejzrozumiałymsensjejspołecznegoistnie-
niajakonarzędziakomunikowania.
1
Tłumaczeniawłasne.
