Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
DEBATA.RETORYKADLADEMOKRACJi
krytycznej,dostarczabowiemwiedzyopodstawowejintencjitworzeniaspołecznieuży-
tecznejinterakcji.
4.2.Kwestiasporna
Akcjadebatyrozgrywasięwokółspornejkwestii(inventio).Oilepodmiotsprawczyorga-
nizujedebatęinstytucjonalnie,nadajejejrangęiznaczeniewypowiedzipublicznej,otyle
kwestiaspornastajesięczynnikiemorganizującymdebatęwsensiedyskursywnym.Tra-
dycjaretorycznadzielikwestienaproste(simplex),złożone(coniuncta)iporównawcze
(comparativa),atakżenaogólne(infnita)ikonkretne(fnita)(Lausberg2001:64-66).
Kwestiawskazujeproblem,którydomagasięrozwiązania.Niejestjednakrzecząmówców
wdebacie,abytegodokonać.Turysująsięróżnicemiędzytakimiformamidialogu,jak
negocjacje,mediacjeczydyskusjakonstruktywna(VanEemeren,Grootendorst,Snoeck
Henkemans2002),gdzieuczestnicydążądouzgodnieniaswoichracji,wypracowaniaroz-
wiązaniaproblemu,przedstawieniawspólnejodpowiedzi.Wdebaciekwestiaspornasta-
nowiośniezgody,wokółktórejstronybudująargumentykonfirmatywnewstosunkudo
swojejtezyirefutacyjnewstosunkudotezyprzeciwnika.Ustalająstatussprawyirozbież-
ności,którepowstająpodczaswstępnegobadaniawarunkówargumentacji.Kwestiesporne
dzieląsięnatrzyrodzaje:doradcze(genusdeliberativum),oceniające(genusdemonstra-
tivum)iosądzające(genusiudiciale).Odzwierciedlenietegopodziałuznajdujesiętakże
wdebatachkonkursowych,którepełniąistotnąfunkcjęwedukacjiretorycznejiobywa-
telskiej.Zewzględunaspecyfikędyskutowanejkwestiiwystępują:
y
debatyowartościach(propositionsofvalue),któredotycząosąduwsprawieosób,
miejsc,rzeczylubidei(genusdemonstrativum);
y
kwestiedotyczącefaktów(propositionsoffact),gdzierozpatrywanesązagadnienia
ustaleniaprawdy,winy,kary(genusiudiciale);
y
kwestiedotyczącepolityczności,sposobudziałania(propositionsofpolicy),któredoty-
cząpropozycjirozstrzygnięćwsferzezachowańpraktycznych(genusdeliberativum
(Scott1995).
Uczestnicyprzedstawiająodmiennetezyexplicite,np.wdebatachkonkursowych,
sądowych,parlamentarnych,lubimplicite,gdyargumentujązodmiennychpozycji,nie
wyrażającwprostpropozycji(tezy).Ichwypowiedzistanowiąrozbudowaneuzasadnie-
nieposzczególnychstanowisk.
4.3.Porządekdebaty
Porządekdebaty(retorycznasferadispositio)stanowikolejnyelementróżnicujący
poszczególnetypyiodmianygatunkowedebat.Makluczoweznaczeniedlarozgrywa-
niainterakcjiijakościargumentacji(Budzyńska-Daca2012:264-282).Istniejąporządki
oregułachustalonychwregulaminachorganizatorów:debataparlamentarna,przedwy-
borcza,konkursowaiinne,wktórychregułysąwprowadzaneprzezmoderatora,np.
telewizyjna.Każdazodmiangatunkowychmawswoichregułachczyformacie,według
któregojestrozgrywana,rozwiązaniaszczegółowe.Wdebatachkonkursowychistnieje
kilkaporządkówrozgrywaniaargumentacji(zob.rozdziałFormatydebatwtymtomie).
