Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
substytutówpozwalamuwięcuwolnićsięodograniczeńzasobówstałych.Zapro-
ponowanypodziałniejestzatemostateczny.Stałewdanymmomenciezasoby
mogąbyćwprzyszłościprzekształconewzmienne.Wrelacjikapitał–pracawzrost
populacjiizasobówpracyceterisparibusspowodujezmniejszenieproduktu
percapitawwynikuredukcjizasobówfizycznychiuzbrojeniaprzypadającegona
pracownika.Wdługimokresieprzyjętezałożeniejestjednakdalekieodspełnie-
nia.Problemnależyzatempostawićinaczejjeślizmieniasięczynnikludzki,to
jakiezmianypowinnywystąpićwinnychczynnikach(por.[Kelly2001])?Zatem
rozpatrującrelacjęwzrostudemograficznegoigospodarczego,należyrozróżniać
efektykrótko-idługookresowe.Jesttodrugiwymiarrozważań.Trzecimujęciem
jestzwrócenieuwaginaoddziaływaniabezpośrednieipośrednie.Doichwykrycia
koniecznejestustaleniejaknajbardziejwyczerpującejlistyczynnikówkształtują-
cychrozpatrywanewielkości.Wtymzakresiewraporciebezpośrednionawiązano
dopracyJ.J.Spengleraz1949r.Wskazanownimobszary,naktórewzrostwielko-
ścipopulacjiwpływapozytywnie(skala,organizacja),negatywnie(malejącastopa
zwrotu)orazneutralnie(technologia,postępspołeczny).
Ogólniestwierdzono,żenegatywneskutkiwzrostuliczbyludnościbardziej
prawdopodobnewkrajachsłaborozwiniętych,zzastrzeżeniem,żeefektytemogą
byćzróżnicowanewzależnościodspecyfikidanegokraju.Zwiększeniesięroz-
miarówpopulacjimożeprzyczynićsiędowzrostuproduktupercapitawkrajach
rozwiniętychorazwgospodarkachposiadającychniewykorzystanezasoby,do
którychmożnasięgnąć.Wzrostliczbyludnościmożehamowaćwzrostproduktu
percapita,jeśliutrudniaformowaniekapitału.Ponadto,przyówczesnymstanie
wiedzy,wskazanonakoniecznośćprowadzeniabadańempirycznychwceluokre-
śleniazwiązkówmiędzywzrostemrozmiarówpopulacji,inwestycjamiioszczęd-
nościami.
ProblemtenzostałpodjętyprzezA.Coale’aiE.Hooverawpracypt.Popu-
lationGrowthandEconomicDevelopmentinLow-IncomeCountries[1958].
Wywarłaonadużywpływnadyskusjeirozwójbadańnadrelacjąludność–
gospodarka.Związkimiędzyzmianamirozmiarówpopulacjiiwzrostemgospo-
darczymzostaływpisanewteoriewzrostugospodarczego,wktórychzgodnie
zparadygmatemtamtychczasównaciskpołożononaformowaniekapitału
fizycznego.Wceluwskazaniaekonomicznychskutkówwzrostupopulacjiautorzy
rozpatrywalisytuacjęwIndiachiwMeksyku5.Napodstawieskonstruowanego
modeluzidentyfikowanoniekorzystneefektywzrostuliczbyludności,amiano-
5Krajeteróżniłysięzewzględunaliczbęludnościoraznasytuacjęgospodarcząscharak-
teryzowanąpoprzezpoziomPKBitempojegowzrostu.Rozważanodwascenariusze.Wjednym
przyjętoustalonypoziompłodności,awdrugimuwzględnionojejobniżaniesięo20%wciągu
25lat.