Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.2.Powstanieirozwójruchusyjonistycznego
35
Towarzyszyłatemubrutalnaantysemickanagonka.Naulicewielufran-
cuskichmiastwylegliantysemiciwywodzącysięzróżnychstanów.Obok
kupcówirzemieślnikówantyżydowskieokrzykiwznosiliinteligenci.
HerzlzostałwysłanydoParyża,bydlawiedeńskiegodziennikarelacjo-
nowaćtewydarzenia.Wzbudziływnimoneprzerażenie.Otookazało
się,żewdemokratycznejFrancji,wktórejŻydziposiadalipełnięprawod
przeszłostulat,napowierzchnięwypłynąłpodskórnyantysemityzm.Wy-
starczyłajednaiskra,byFrancuzizapłonęligniewemwobecŻydów.Oile
wcześniejpogromywimperiumrosyjskimpróbowanowyjaśnićazjaty-
ckimbarbarzyństwem,otylepostawaFrancuzów(zwłaszczareprezentan-
tówinteligencji)zszokowaławieluŻydów,takżeHerzla.Niezabrakłojed-
nakprzyzwoitychiwrażliwychnakrzywdęintelektualistówfrancuskich,
którzywzywaliswoichrodakówdoopamiętaniairychłegouniewinnienia
Dreyfusa.WsposóbszczególnyzasłynąłpisarzEmilZola.W1898roku
napierwszejstronieparyskiegodziennika„L)Aurore”opublikowałarty-
kułzatytułowanyJ’accuse!(zfr.Oskarżam!),którybyłlistemotwartym
doprezydentaFrancjiFelixaFaure.TekstEmilaZoliprzeszedłdohistorii
jakogłossprzeciwuwobecantysemityzmuibezprawia12.
ZcałąpewnościąsprawaDreyfusastanowiłabodziec,któryzmotywo-
wałHerzladozintensyfikowaniarefleksjinadmiędzynarodowympołoże-
niemŻydów.SzlomoAwinerizwracajednakuwagę,żeHerzlanurtowała
przedewszystkimsytuacjaŻydówzamieszkującychAustro-Węgry,Prusy
iRosję,bototamznajdowałysięnajwiększeichskupiska.Niefrapowa-
łagozaśsamaFrancja,wktórejżyłook.100tys.Żydów.Wtymczasie
wAustro-Węgrzechmieszkałoichponad2miliony.WedleopiniiAwineriego
wyolbrzymieniesprawyDreyfusabyłodziełempierwszegopokole-
niapostherzlowskichsyjonistówihistorykówruchusyjonistycznego.
PonieważpochodzilioniprzeważniezNiemiec,mogliodczuwaćdy-
skomfortzpowodudokonanejprzezichmistrzakrytykistosunków
panującychwRzeszyiAustrii,atymsamympróbowaćzrzucićczęść
odpowiedzialnościnaFrancuzów13.
12Zob.J.Kulczycka-Saloni,EmilZola–pisarzfrancuski,europejski,światowy,„Przegląd
Humanistyczny”1995,nr6,s.51-61.
13S.Avineri,DziennikiTeodoraHerzlajakoBildungsroman,tłum.zjęz.ang.P
.Paziński,
„Midrasz.PismoŻydowskie”2004,nr9,s.11.
