Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
1.Uwarunkowaniahistoryczne
Herzlbacznieprzyglądającsięcałokształtowistosunkówpolitycz-
nychwEuropie,dostrzegłwzbierającąfalęantysemityzmu,któraspo-
wodowałajegogorzkąrefleksję:
Wszędziepróbowaliśmyuczciwiewtopićsięwotaczającenasspo-
łeczeństwa,azachowaćjedyniewiaręnaszychojców.Niepozwolo-
nonamnato.Napróżnostajemysięlojalnymi,czasaminawetdo
przesady,patriotami,napróżnoponosimytesameofiarywdobrach
ikrwi,conasiwspółobywatele,napróżnosiętrudzimy,abypowięk-
szaćsławęnaszychrodzinnychkrajówzarównowsztuce,jakinauce,
abypoprzezrozwójhandluistosunkówekonomicznychzwiększaćich
bogactwo.Wkrajach,wktórychżyjemyodwieków,nadaljesteśmy
określanijakoobcy,częstoprzeztych,którychprzodkówjeszczenie
byłowdanymkraju,gdyjużtrudzilisiętamnasiojcowie14.
Niepoprzestałjednaknatejkonstatacjiisformułowałmyśl,która
okazałasięprorocza:„Żydzi,gdyzechcą,będąmieliwłasnepaństwo
izasłużąsobienanie”15.
Herzlpoparłideęstworzeniapaństważydowskiego,którąprzekuł
wnowoczesnyruchpolitycznyizostałjegoliderem.W1896rokuwydał
równocześniewWiedniuiBerlinieswąnajważniejsząksiążkęprogra-
mowązatytułowanąDerJudenstaat.VersucheinermodernenLösungdenJu-
denfrage.Wjęzykupolskimprzyjęłosięnastępującetłumaczenietegoty-
tułu:Państwożydowskie.Próbanowoczesnegorozwiązaniakwestiiżydowskiej.
Wliteraturzeprzedmiotucorazpowszechniejstwierdzasię,żetytuł
tenpowinienbrzmiećpopolskuPaństwoŻydów.Wdniach29-31sierp-
nia1897rokuodbyłsięzwołanyprzezHerzlaPierwszyKongresSyjo-
nistycznywBazylei.Zgromadziłprzeszłodwustuuczestnikówigości,
aczpróbadokładnegoustaleniaichliczebnościwywołujesporywśród
historyków.Wzięliwnimudziałtakżedelegacizziempolskich.Po-
chodzącegozTarnowadoktoraAbrahamaSalza(1864-1941)wybrano
drugimwiceprezesemKongresu.PołożonawSzwajcariiBazyleauna-
oczniałatendencję,żeoilewruchuprotosyjonistycznymprymwiedli
14
T
.Herzl,Państwożydowskie.Próbanowoczesnegorozwiązaniakwestiiżydowskiej,
tłum.J.Surzyn,Kraków2006,s.50-51.
15Tamże,s.46.
