Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.Chwiejnośćwyborczawujęciuteoretycznym
Chwiejnośćwyborczawskazywanajestrównieżjakojedenzważnych
wskaźnikówstrukturalnychzmianzachowańwyborczych(Mair2005).Wujęciu
periodycznymwskazaćnależytrzyetapy,wktórychnastępowałajakościowa
zmianatypuzachowańwyborczychwodniesieniudokryteriumwięziwybor-
cówzpartiami.Pierwszytypdominowałdolat60.XXwiekuwdemokracjach
zachodnich.Opierałsięonnastabilnychlojalnościachpartyjnych.Klasyczne
badaniaSzkołyKolumbijskiejdowodziły,żewyborcyraczejwykazujątenden-
cjędostabilnościswoichpreferencjipolitycznych,rzadkozmieniającsympatie
iantypatiepolityczne(Campbell,Converse,Miller,Stokes1960,93inast.).
Poprzezwspieranietegosamegopodmiotuwkolejnychelekcjachwyborca
potwierdzałsilneprzywiązanieilojalnośćwzględemniego.Począteklat70.
wEuropieZachodniejprzyniósłzmiany,którezainicjowałyproceskrystalizacji
drugiegotypuzachowańwyborczych,zasadzającychsięnazmianielojalności
wyborczej.Wyborcyczęściejdecydowalisięnaprzeniesieniegłosuwyborczego
nainnypodmiotpolityczny,jednaknajczęściejnastępowałotowramachrodzin
partyjnych.Przeniesienielojalnościwyborczychmożebyćkonsekwencjązmian
wspołecznejbaziepoparcia,tradycyjniezwiązanejzdanąpartią.Efektemtych
przekształceńbędziekoniecznośćadaptacjipartiipolitycznychdonowejstruk-
turywyborców.JakzauważaWiesławaJednaka(1997,256),nprzekształcenia
bazypoparciapartyjnegomogądoprowadzićdozmianykierunkupolitykipartii
orazjejprogramu.Tempotychzmianjestuzależnioneodcharakteruproblemów
dzielącychrywalizującepartie,znaczenianowychkwestiipolitycznychireakcji
elitpartyjnychnafaktichpojawienia”.Wmiarękolejnychbadań,corazczę-
ściejpojawiałysięanalizywskazującenaosłabianiewięzimiędzywyborcami
apartiamipolitycznymi,adiagnozowanezmianywartościpolitycznychczy
zmieniającesiępodziałysocjopolitycznewpływałynatrudnościwprzewidy-
waniuzachowańwyborczychobywateli.RusselDaltonorazMartinWattenberg
(1993,1931218),przeprowadzającanalizęwynikówbadańzachowańwybor-
czychwróżnychkrajach,zauważylicorazsłabsząidentyfikacjępartyjnąwe
współczesnychdemokracjach.Dalszebadaniatychautorów(Dalton,Wattenberg
2000)potwierdziłytentrendiukazały,żew17z19analizowanychkrajów
siławięzipartyjnychosłabła.Częśćautorówcorazczęściejmówiłaokatego-
rycznychifundamentalnychzmianach,czyliocałkowitymzanikulojalności
partyjnych,costanowitrzecitypzachowańwyborczych.Jakofundamental-
nąprzyczynęzałamaniasięstabilnychwięzimiędzypartiamipolitycznymi
iwyborcamiDalton(2000,22)wskazujeprocesymodernizacjispołecznej
ipolitycznej.Pojęcietokryjewsobiekilkazjawisk,którewkonsekwencjiod-
działywaniaprzyczyniłysiędozmniejszenialojalnościpartyjnejizwiększenia
chwiejnościwyborczej.Pierwszyznichtozałamaniesiętradycyjnychpodzia-
łówsocjopolitycznych(Dalton,Flanagan,Beck1984;Franklin,Mackie,Valen
1992).Przykładowo,mniejwyraźnestałysięopozycjepomiędzypracownikami
awłaścicielami,większamobilnośćgeograficznaispołecznadoprowadziłydo
