Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
1.Diagnozawresocjalizacji–ogólnezałożeniateoretyczne
ErikH.Erikson(2004,s.47)syntetyzujekryteriadojrzałejosobowości,wskazując,
że„zdrowaosobowośćaktywniewładaswymotoczeniem,wykazujeszczególnąjed-
nośćosobowościijestzdolnaprawidłowopostrzegaćsiebieiświat”,czylirozwójten
możnaopisaćwkategoriachwzrostuwsferachpoznawczo-intelektualnej,emocjonal-
no-motywacyjnejispołecznej,cozgodniezzasadamiepigenezydokonujesięwedług
podstawowegoplanu,wktórymodpowiedniodotegoplanuwzrastajączęści,przy
czymkażdaznichmaswójczasszczególnegorozwoju,wefekciezaśwszystkieone
tworząfunkcjonalnącałość.Należyteżpamiętać,iżrozwójosobowościnastępujewraz
zewzrostemorganizmu,którymusiosiągnąćpewnągotowośćdoświadomegorozsze-
rzaniasięinterakcjiześrodowiskiemspołecznym.Dlategoteżwprezentacjirozwoju
osobowościtworzysiętzw.diagramyepigenetyczneobrazującejegostadialność,czyli
zmianydokonującesięwokreślonejiwymuszonejmożliwościamiorganizmukolejno-
ści,przyczymprzechodzeniuprzezkolejnestadiatowarzysząkryzysy,którejednostka
musipokonać,abyrozwijaćsiędalej,wsytuacjizaśbrakuichefektywnegopokonania
pojawiająsięokreślonezaburzeniawrozwojujednostki(niedojrzałaosobowość),które
mogąstanowićpodłożeniedostosowaniaspołecznego(Erikson2004,s.48–49,116).
Wskazującwybranekoncepcjeopisująceproblemyrozwojowe(tożsamościowe)
iichefekty,awięcstandardyosobowe,doktórychnależydążyćwdziałaniachwycho-
wawczo-resocjalizacyjnych,możnaodwołaćsiędoteoriidezintegracjipozytywnejKa-
zimierzaDąbrowskiego(1979),różnicującejmechanizmykształtowaniasięorazcechy
osobowościdojrzałejiniedojrzałej.Specyfikędylematówrozwojowych(unifikacjavs
fragmentacja,bezsilnośćvskontrola,autorytetvsniepewność,doświadczenieindy-
widualnevsdoświadczenieurynkowione)orazkonsekwencjibrakuichrozwiązania
(patologiarozwojowa–sztywność,rytualizm,kompulsywnytradycjonalizm,auto-
rytarnykonformizm,osobowośćzewnątrzsterowna,omnipotencja,dogmatyczny
autorytaryzm,paraliżwolidziałania,„megalomania”,konsumpcjonizm,nar-
cyzm),któreskładająsięnawymiardojrzała–niedojrzałaosobowość(tożsamość),
możnaprzedstawićwujęciuAnthony’egoGiddensa(2001,s.261–274).Dylematyte
isposóbichrozwiązaniastanowiąpotencjalnezagrożeniadlaprocesuprzystosowania.
Zewzględunato,iżdiagnozaresocjalizacyjnapełnifunkcjenietylkoopisujące,
aleiwyjaśniającezjawiskoniedostosowaniaspołecznego,wdokonywanychanalizach
musimyuwzględnićpodstawowewyznaczniki,czynniki,mechanizmyiteorieniedo-
stosowaniaspołecznego,szerzejumiejscowionewkoncepcjachdewiacji.
Jednostkaprawidłowoprzystosowanazachowujewzględnąstałośćformzachowa-
niawzmieniającymsięotoczeniu,czyliutrzymujesięwstanierównowagidynamicz-
nej(homeostazy),dziękidwuwzajemnieuzupełniającymsięprocesom–akomodacji
iasymilacji.Wadliweprzystosowaniemożewynikaćzzaburzonejakomodacji(dosto-
sowywaniasiędowymogówiwarunkówotoczenia)lubasymilacji(dostosowywania
otoczeniadoindywidualnychwymogówjednostki),stanowiącukładpostawlubstan
osobowości,skłaniającyjednostkędoreagowaniawsposóbniezgodnyzwymogami
aksjologiipedagogicznej(aspektpedagogiczny)iwymogamirólspołecznych(aspekt
socjologiczny),cojestwyznaczaneprzezzaburzonemechanizmyrozwojowe(aspekt
psychologiczny).Teoriezjawisknegatywnychspołeczniemusząwięcwyjaśniaćdwa
