Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Red.S.Bielański,A.Pankowicz,Dialogiakulturacja.Judaizm,chrześcijaństwoiislam
Kraków2007,ISBN978-83-233-2290-0,©byA.Pankowicz,
S.Bielański
&WUJ
14
AndrzejPankowicz
cyfiku
10.WydarzeniaprzełomuXXiXXIwiekukażąnamsięnadtym
poważniezastanowić.
Spórprzedstawicieliróżnychdziedzinnaukiotempoicharaktertych
przemianprzejawiasięczęstowstwierdzeniachprzeciwstawnych.Dla
PitrimaSorokinazapożyczeniadóbrduchowychsąszybszeniżwprzypad-
kudóbrtechnicznych.FernandBraudelwidzitenprocesodwrotnie:to
technikajestszybszaniżduchowość.Wracającdoopisywanegoprzez
Toynbee’egozjawiskadyfuzji,Braudelproponujetrzykamienieprobiercze
doosądużywotnościioryginalnościbadanejcywilizacji.Sąnimi:wy-
kształcaniesięgranicobszarukulturowego,zapożyczeniaorazodmowa
11.
Wartomożezatrzymaćsięnachwilęnadzjawiskiemodmowyijego
następstwami.PierwsizwrócilinanieuwagębadaczedziejówIndian
północnoamerykańskichiwielunieudanychmisjichrystianizacyjnych.
DziewiętnastowiecznyhistorykamerykańskiHubertH.Bancroftpozo-
stawałjeszczewkręgumyślirównieprymitywnej,coabsurdalnejirasi-
stowskiej,stwierdzając:„dzicyniepoddająsięcywilizacyjnymnaukom
raswyższych”.Kryłasięwtychsłowachnietylegroźba,ilewyrokwy-
danyarbitralnieprzezzdobywcównaspołecznośćindiańską.Dopiero
wubiegłymstuleciudostrzeżono,żeodpornośćIndiannapróbyakultura-
cjieurochrześcijańskiejbyławdużejmierzespowodowanaczynnikami
ekonomicznymi,alewjeszczewiększymstopniutrwałościąformżycia
rodzinnegoiwspólnotowego.Indiańskarodzinawpajaładzieciomtrady-
cyjnąkulturę,aspołecznośćindiańskaodgrywałarolęregulatorazmian.
Wtejsytuacjioakulturacjiwrozumieniuwzajemnejwymianyniemogło
byćmowy.Białympozostawało,znanenamchoćbyzdoświadczenia
Indiankanadyjskich,rozbijanieindiańskiejrodziny,wyrywaniezniej
dzieciiprzyśpieszonyprocesasymilacjiwwynikunarzuceniawzorców
kulturyfrancuskiej,angloamerykańskiejczyhiszpańskiej.Społeczno-
ściomplemiennymnarzucanoasymilacjęjakojedynądrogęchoćbypo-
zornegoawansuspołecznego
12.
Naprocesyakulturacjiwpływabardzowieleczynnikówróżnicują-
cychtozjawisko.Wzależnościodcharakteruinatężeniawystępowania
10M.Mauss,Lescivilisations,elémentsetformes,[w:]PremièreSemaineInternationale
deSynthèse,Paris1930,s.81–83;M.Dobroczyński,J.Stefanowicz,op.cit.,s.235–237.
11F.Braudel,op.cit.,s.293–295.
12E.H.Spicer,CyclesofConquest.TheimpactofSpainMexicoandtheUnitedStates
onIndiansoftheSouth-West1533–1960.Tucson1962;Ph.Bagby,Kulturaihistoria,
Warszawa1975,s.106–107.
