Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oprawdziefilozofiiwyrazówkilka
25
rozważenia,zewzględunafakt,iżrzecznicynieklasycznychkoncepcjiprawdy
właśnieprzedsceptycyzmempragnęlisięuchronić.
Tylkopozornie,wrazzprzyjęciemnieklasycznejperspektywypatrzeniana
zagadnienieprawdy,unikasiętrudności,jakiestwarzaperspektywaklasyczna.
Wprawdziezakładając,żeprawdarzeczyjest„wnas”,anie„nazewnątrz
nas”,unikasiękłopotliwychpytańozwiązekpomiędzymyślamiazewnętrzną
wobecnichrzeczywistością(awięcpytań,którestarożytnychsceptykówdo-
prowadziłydozwątpieniawprawdę),jednakżenatrafiasięnasprawiającenie
mniejkłopotówpytaniaozwiązekpomiędzymyślamiakryteriamiichpraw-
dziwości.„Trudnościwytyczoneprzezsceptykówgodzą”,pisałK.Ajdukie-
wicz,„nietylkowklasycznądefinicjęprawdy,leczgodząrówniesilnie
wdefinicjenieklasyczne,któreprawdęmyśliokreślająjakojejzgodność
zkryteriami.Jeżelibowiem–jakchcąsceptycy–niemożemyoniczymzdo-
byćuzasadnionejwiedzy,toniemożemyteżzdobyćtakiejwiedzydotyczącej
tego,czymyślinaszesązgodnezkryteriami.Niemawięcżadnegopowodu,
dlaktórego,chcącuniknąćtrudności,jakiezwywodówsceptykówpłynądla
klasycznejdefinicjiprawdy,mielibyśmynajejmiejsceprzyjmowaćdefinicję
utożsamiającąprawdziwośćmyślizjejzgodnościązkryteriami.Zarzucając
bowiemdefinicjęklasyczną,aprzyjmująctędrugą,wrównejmierzenaraża-
mysięnazarzut,żetakczyinaczejzdefiniowanaprawdajestniepoznawalna”
(por.Ajdukiewicz1949,s.33–34)
20.
Definicjenieklasyczneprawdyniewolnesąodniejasności,podobniejak
wcześniejpełnaniejasnościokazałasiędefinicjaklasyczna.Azatembezwzglę-
dunato,czyposzukującodpowiedzinapytanieoprawdę,pozostaniemyna
gruncierealizmu,czyteżbędziemyodwoływaćsiędoidealistycznejkoncepcji
naturyipoznania,odpowiedzi,jakichudzielimy,skłaniajądodalszegopytania.
Czyjesttoargumentprzeciwkopytaniuoprawdę,czytylkoprzeciwkoodpo-
wiedziomroszczącymsobieprawodoostateczności?Czytrudnościwznalezie-
niujednoznacznej,wolnejodwątpliwościipewnejformułyorzekającej,czym
jestprawda,czyniąsamopytanieoprawdędaremnym?Czywątpliwościibrak
pewności,jakietowarzysząodpowiedziomnapytanieoprawdę,świadcząprze-
ciwkoprawdzie–jakkolwiekrozumianej,iczywistocieprawdyszukamy,gdy
poszukujemypewności?
20Zpodobną,aczkolwiekprowadzącądoodmiennychrezultatów,krytykąnieklasycznych
koncepcjiprawdywystępowałwcześniejF.Nietzsche,piszącm.in.wDiefröhlicheWis-
senschaft:„Niemamywcaleorganurozpoznawania,organu«prawdy»,my«wiemy»(albo
wierzymy,alboroimysobie)właśnietyle,ilemożebyćpożytecznewinteresieludzkiegostada,
gatunku:anawetito,cotutajnazywasię«użytecznością»,jestwkońcurównieżtylkowiarą,
wmówieniemsobie,abyćmożeowąnajbardziejfatalnąwskutkachgłupotą,przezktórąkiedyś
zginiemy”(por.Nietzsche,w:Kuderowicz1990,s.212).
