Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Oprawdziefilozofiiwyrazówkilka
27
rolidecydującejwichkształtowaniu
22.F.Nietzsche–aczkolwiekfilozofował
wopozycjidoklasycznieinieklasycznierozumianejprawdy
23–dalekibyłod
mocnozakorzenionegowpostnowoczesnymmyśleniuprzekonania,iżprawda,
niebędąc„głębokąsprawą,niewartajestfilozoficznegozainteresowania”(por.
Rorty1996,s.25).H.-G.Gadameruważałnawet,żejedynymzdaniemNowego
Testamentu,któremiałodlaniegowartość,byłopytaniePiłataPonckiego:„Co
tojestprawda”(por.Gadamer2000,s.36).PodobniemyślałK.Jaspers,rozpo-
znającwstylufilozofowaniaF.Nietzschego,pełnymwątpliwościwobec„każ-
dejpostaciprawdy,któraprzezchwilęchciałabysamauchodzićzatęjedyną”,
niedążeniedonicości,aledo„autentycznegobytu”(por.Jaspers1997,s.168–
–175)
24.Zwątpieniewprawdęstawałosięwtejsytuacjijedynie„polem,które
trzebaprzejść”,jeślichcesiędotknąćtego,„coprzejawiasięwniezanikającym,
stalenanowodrążącymzwątpieniu”(por.Jaspers1997,s.112i168)
25.
22ZdaniemK.Jaspersafakt,iżmyślF.Nietzschegoczęstobywabłędnierozumiana,wwyniku
czegoprzypisujesięjejznaczenia,któredoniejnienależą,anawetpozostajązniąwsprzeczności,
bierzesięstąd,iżmyśltęinterpretujesięwsposób,przedktórymfilozofostrzegał,„plądrując,
wyjmującsobiecoś,comożesięprzydać,brudzącipozostawiającwnieładzieresztę”(por.Nie-
tzsche,w:Jaspers1997,s.13).PrzypuszczenieK.Jaspersa,aczkolwiekprawdopodobne,niewyja-
śniaoczywiścieuproszczonychodczytańdziełaF.Nietzschego.Innym,częstopodkreślanym
źródłemjednostronnychinterpretacji,jestbagatelizowanie,czywręczniedostrzeganieróżnicy,jaka
dzieliantymetafizycznyprojektfilozofiiF.Nietzschego,odniezgodnejzprojektem(boniemożli-
wej?)realizacji(por.Pieniążek1996,s.8).
23ZdaniemK.Jaspersa,toprzedewszystkim„wglądwgranicenauki,którejbezzałożeniowość
byłabagatelizującąułudą”,kazałazwątpićF.Nietzschemuwprawdęrozumianą„jakobytistnieją-
cyponadczasowo,doktóregozmierzamy,bygopoznać,bytnieporuszony,nietykalny,którymoż-
natylkoodkryć”(por.Jaspers1997,s.147).
24TakżesamR.Rorty,mimoiżzaliczałF.Nietzschego(obokmłodegoG.W.F.Hegla
iM.Heideggera)dogronatych,którzyutorowalidrogę„ironizmowi”zrywającemuzplatońsko-
-kantowskąmetafizyką(czymróżniłsięodstanowiskaK.Jaspersa),przyznawał,żeniebyłjednak
ironistądokońca.„Nietzschegoperspektywistę”–stwierdzaR.Rorty–„interesujeodnalezienie
takiegopunktuwidzenia,zktóregomógłbyspoglądaćwstecznapunktywidzenia,któreodziedzi-
czył,poto,bydostrzecpięknywzór(...).LeczNietzschemuteoretykowiwolimocy–temuNie-
tzschemu,któregojako«ostatniegometafizyka»atakowałHeidegger–zależywrównymstopniu
coHeideggerowinawydostaniusiępozawszelkiepunktywidzenia.Pragniewzniosłości[awięc
tego,cowzniosłe,niewyrażalne,anietylkopiękneinowatorskie],anietylkopiękna[tj.nietylko
wyrażalnegoiwzględnegopięknaprzeszłościnanowoujętejwnowymuporządkowaniuelemen-
tówinowymopisie]”(por.Rorty1996,s.148).Winnymmiejscu,oskarżającF.Nietzschego
ozdradęwłasnegoperspektywizmuinominalizmu,R.Rortynazywago„ostatnimmetafizykiem
(...),którydokonałostatniejjeszczemożliwejtransformacjiPlatona:odwróceniagotak,byRze-
czywistebyłoto,coPlatontraktowałjakozjawisko”(por.Rorty1996,s.153).
25K.JaspersawykładniamyśliF.Nietzschego,którejponiższerozważaniapozostajązasadni-
czowierne,niejestprzezwszystkichpodzielana.Itak,przykładowo,F.Copleston,autorwieloto-
mowejHistoriifilozofii,wrozdzialepoświęconymF.Nietzschemupisał(wbrew,jaksięsamwyra-
ził,pięknejinterpretacjiżyciaidziełaNietzschegopióraK.Jaspersa),iżNietzscheańskakoncepcja
prawdymacharakterpragmatystycznyczyinstrumentalistyczny(por.Copleston1995,s.391–421).
Wypadadodaćprzytejokazji,iżchoćF.Coplestonuważałswojąinterpretacjęzazgodnąztym,co
F.Nietzschesampowiedział(tj.zgodnązjego„publicznątwarzą”),jegointerpretacjawrównym
stopniujakinterpretacjaK.Jaspersa,wykraczapozato,cowpismachF.Nietzschegojest„bezpo-
średniodane”.OwieloznacznościdziełaF.Nietzschegoizwiązanejzniąwielościjegomożliwych
odczytańpiszeszerzejm.in.M.P.Markowski(por.Markowski1997).
