Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wpoprzek,ukośnieitakdalejiskrupulatniezobawyprzedjakąkolwiekpomyłkązapisałemjenaszkicu.Ukończywszyjużpierwszemiary,śmiałowziąłemmójprzymiar
izmierzyłemodległośćmiędzymiejscem,gdziesięznajdowałem,atym,gdziestałaona,aznającdziękitemuipodstawę,ikąty,obliczyłemwynikizapomocątrygonometrii
ilogarytmów.
Dziewiętnastowiecznyszkic—ekspresyjnawizjakobietyzplemieniaNama(podpisnarysunkugłosi:
Sartlee—hotentockaWenus.TeraznawystawiewLondynie.Szkic
znatury
).
ZamiłowanieGaltonadopodejściailościowegozaowocowałoopracowaniemprzezniegowielutwierdzeń,którepołożyłypodwalinypod
współczesnąstatystykę.Byłorównieżinspiracjądoprzeprowadzeniaprzezeńkilkubardzopomysłowycheksperymentów.Galton
postanowiłnaprzykładzweryfikowaćskutecznośćmodlitwy.Przyjął,żejeślimodlitwaistotniedziała,toci,zaktórychludziemodląsię
najczęściej,powinniodczuwaćjejdobrodziejstwa,iabysprawdzićtęhipotezę,przestudiowałdługośćżyciabrytyjskichmonarchów.Wybór
wpełnilogiczny,jakożewkażdąniedzielęwierniKościołaanglikańskiegoprosząBoga:„Obdarzkróla/królowąhojnieniebieskimidarami;
zachowajwzdrowiu,bogactwieidługimżyciu”.Tooczywiste,rozumowałGalton,żewspólnyefektwszystkichtychmodłówpowinienbyć
zbawienny.Okazałosięjednak,żemodlitwanajwyraźniejniejestskuteczna—panującyumieraliprzeciętnieniecowcześniejniżinni
członkowiebrytyjskiejarystokracji.
MiędzyinnymizracjikoneksjirodzinnychzDarwinem—zresztąichdziadekErazmDarwinrównieżbyłjednymzintelektualnych
gigantówswojejepoki—Galtonbyłszczególniezainteresowanytym,dlaczegowpewnychrodzinachnajwyraźniejprzychodzinaświat
nieproporcjonalniedużowybitnychludzi.Wroku1869opublikowałpoświęconytemuzagadnieniutraktat
HereditaryGenius:AnInquiryinto
ItsLawsandConsequences
,którymiałstaćsiękamieniemwęgielnymwszystkichjegopóźniejszychpraczwiązanychzeugeniką.
Przekonywałwnim,iżtalenty—natejsamejzasadziecoprostecechymorfologicznetakiejakwargaHabsburgów—wistocie„pozostają
wrodzinie”;przytoczyłmiędzyinnymiprzykładyrodzinwydającychpokoleniepopokoleniusędziów.Jegoanalizawdużejmierze
zaniedbywaławpływwychowania(synznanegosędziegochociażbydziękiznajomościomojcamawiększeszansezostaćsędziąniż
naprzykładsynrolnika).Galtonniezlekceważyłjednakśrodowiskacałkowicieiwzasadziejakopierwszyująłwtejperspektywiedylemat
„wrodzone/dziedziczne”,odwołującsięprzytejokazjidopostaciKalibana,„diabła,urodzonegodiabła;gdymusięprzyglądamy,znika
dylemat«naturaczywychowanie»”.
WynikianalizyGaltonaniepozostawiałynawetcieniawątpliwości:
Niemogęzdzierżyćpogląduczęstoprzedstawianego,aniekiedywręcznatarczywieprezentowanego—zwłaszczawbajkachdladzieci,mającychuczyć,jakbyćdobrym
—żeniemowlęta„zurodzenia”sąjednakowe,aczynnikiodpowiadającezaróżnicepowstająceostateczniepomiędzydwomachłopcami,apotemdwomamężczyznami,
wynikajątylkozwychowaniaizmoralnegowysiłkuwłożonegowkształtowaniecharakteru.Stanowczosprzeciwiamsiętakiemubiologicznemuegalitaryzmowi.
Konsekwencjątejwiarywgenetycznądeterminacjęniektórychcechbyłoprzekonanieomożliwości„udoskonalenia”ludzkiegorodu
poprzezdbałośćorozmnażaniesięhojniejobdarzonychprzeznaturęosobnikówiuniemożliwienietegomniejuzdolnionym.
Łatwojest[…]przezstarannąselekcjęotrzymaćszlachetnąrasępsaalbokoniawyścigowegoczyjakiegokolwiekinnegozwierzęcia,więcbyłobybardzopraktyczne,poprzez
nakłanianiedorozsądnegozawieraniamałżeństwprzezkilkakolejnychpokoleń,stworzyćbardziejuzdolnionąrasęludzi.
Galtonwprowadziłtermin„eugenika”(dosłownie„dobrezurodzenia”),byukazaćmożliwościzastosowaniapodstawowychreguł
wykorzystywanychprzyhodowlizwierzątdoczłowieka.Zczasemprzedstawicieleeugenikizaczęlimówićo„ukierunkowanejewolucji”.
Uwierzyli,żedziękiwprowadzeniuzasadyświadomegodecydowaniaotym,ktomożeipowinienmiećdzieci,sąwstanieniedopuścić
do„eugenicznegokryzysu”,jakizgodniezprzekonaniamiwiktoriańskichdżentelmenównadciągałzasprawąnadmiernegorozmnażaniasię
osobnikówgorszegosortuwpołączeniuzezwykleniskąliczebnościąrodzinklasyśredniej.
Dziśeugenikatoterminokrytyniesławą,kojarzącysięzrasizmeminazizmem—ciemnymokresemhistoriigenetyki,októrym
chcielibyśmyjaknajszybciejzapomnieć.Ważnejednak,byśmypamiętali,żepodkoniecwiekudziewiętnastegoinapoczątku
dwudziestegoeugenikaniebyłataknaznaczona;przeciwnie,dostrzeganowniejautentycznypotencjał,umożliwiającynietylkopoprawę
losucałegospołeczeństwa,aleiposzczególnychjegoczłonków.Szczególnymentuzjazmempałalidoniejci,którychwspółcześnie
określilibyśmymianem„liberalnejlewicy”.GromadniewspieralitęideęnaprzykładsocjaliścizTowarzystwaFabiańskiego,grupującego
najbardziejpostępowychmyślicieliepoki.DogronajejgorącychzwolennikównależałteżGeorgeBernardShaw,którynapisał:„obecnienie
istniejeżadnarozsądnawymówka,byniezaakceptowaćfaktu,żenic—pozareligiąeugeniki—niejestwstanieuratowaćnaszej
cywilizacji”.Eugenikawydawałasięoferowaćrozwiązaniejednejznajwiększychbolączekspołecznych—faktu,żeczęśćpopulacjijest
niezdolnadoegzystencjibezinstytucjonalnejpomocy.
PodczasgdyGaltongłosił„pozytywnąeugenikę”,jakpóźniejjąnazwano,zachęcającludzigenetycznielepiejwyposażonych
doposiadaniawiększejliczbydzieci,wStanachZjednoczonychrucheugenicznyskoncentrowałna„eugenicenegatywnej”,podejściu,które
wiązałosięzdążeniemdouniemożliwieniaprokreacjijednostkomgenetycznieupośledzonym.Celeprowadzonychwobunurtach
programówbyływzasadzietakiesame—udoskonalenieludzkiegodziedzictwagenetycznego—aledrogęwybranoskrajnieróżną.Nacisk
kładzionyprzezAmerykanównapozbywaniesięzpopulacjizłychgenówizwiększenieilościdobrychzainspirowałokilkagłośnychbadań
poświęconychwystępującymwszczególniepewnychprzypadkomrodzinach„degeneracji”i„niedorozwojuumysłowego”—obaterminy
byłyjużcharakterystycznedlaamerykańskiejobsesjigenetycznegoupadku.Wroku1875RichardDugdaleopublikowałsprawozdanie
orodzinieJuke’ówzNowegoJorku.JakpisałDugdale,wrodzinietejodpokoleńroiłosięodmorderców,alkoholikówigwałcicieli.Podobno
