Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Rozważmyzłożonymechanizm(funkcjonalnyukład)zbudowanyprzezczłowieka,
jakimjestsamochód.Niemamynajmniejszychproblemówzodpowiedziąnapytanie:do
czegosłużysamochód?Oczywiściedoszybkiego,wygodnegoibezpiecznegodotarciana
wyznaczonemiejsce.Wiemytakżedoskonale,jakajestrolaposzczególnychczęściipodze-
społówsamochodu.Silniksłużydonapędu,kierownicadowyznaczaniakierunkujazdy,
koładosamejjazdy,karoseriadoosłonyinnychczęści/podzespołówipasażerów,wałkor-
bowyprzekładanapędzsilnikanakoła,pedałgazudecydujeoszybkościjazdyetc.Struk-
turaifunkcjasamochodujestzorganizowanahierarchicznie,toznaczywiększeczęści/pod-
zespołyskładająsięzmniejszychczęści/podzespołów.Naprzykładwskładsilnikawcho-
dzącylindry,wtryskarkapaliwa,świecezapłonoweitd.Tezkoleiskładająsięzjeszcze
mniejszychelementów.Samochódijegoczęści/podzespołyzostał(y)celowozaprojekto-
wany(e)przezczłowiekawceluspełnianiawymienionegonaczelnegozadaniaorazfunkcji
wobecniegopodrzędnych(służebnych).Wszystkotojestłatwozrozumieć,ewentualnie
ogarnięcieposzczególnychdetaliiaspektówbudowyidziałaniasamochoduwymaganieco
wiedzytechnicznej.Każdyelementstrukturyifunkcjimatuswójjasnookreślonycel.Cel
takiposiadatakżesamochódjakocałość.Innymisłowy,wiemydoskonale,doczegosamo-
chódsłuży.
Weźmyterazinnyzłożonyukład,tymrazempowstałysamoistniewwynikutrwa-
jącejsetkimilionówlat(awzasadzie-miliardylat)ewolucjibiologicznej-żabę.Onatakże
składasięzezorganizowanychhierarchicznieiwykonującychrozmaitezadaniaczęści,pod-
zespołówipod-podzespołów.Mamytuwięcmakromolekułyorganiczne(naczelezbiał-
kamiikwasaminukleinowymi:DNAiRNA),organellekomórkowe(np.mitochondria),
całekomórki(wrazzichskładnikamiizłożonąstrukturą),tkanki,narządyiukładynarzą-
dów.Dziękiogromnemupostępowibiologiiwiemyjużbardzowieleotym,jakonezbu-
dowane,jakfunkcjonująidoczegosłużą.Itak,sercepompujekrew,któraroznositlenisub-
stancjeodżywczedowszystkichkomórekciała,aodbieraodnichdwutlenekwęgla1oraz
zbędneproduktyprzemianymaterii.Mięśnieszkieletowesłużąlokomocji,wokalizacji(wy-
dawaniudźwięków)orazłapaniuowadów(język,mięśnieszczęk).Mózgkierujezachowa-
niemsięcałegoosobnikażaby,integrujebodźceodebranezotoczeniazapośrednictwem
narządówzmysłów,podejmujedecyzjeodziałaniachiwprowadzajewżycie(poprzezpo-
budzanieskurczumięśni)orazgromadzipamięć.Narządyzmysłów(receptory)zbierają
1
Obecniepoprawnanazwanaukowatonditlenekwęgla”,aleniemamochotykaleczyćjęzykapol-
skiego,kiedytoniejestkonieczne.Równiedobrzemożnabyukućnazwęndioksygenekkarbonu”.
Używamniektórychsłówobcegopochodzenie,naprzykładnbehawior”lubnkomputer”,alejużone
dobrzeugruntowanewpolskiejtradycjijęzykowej.