Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wstęp
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
---
danezotoczenia,któreprzekazywaneprzezobwodowyukładnerwowydomózgu.Zdru-
giejstrony,mięśnieszkieletowe(efektory),pobudzanezapośrednictwemnerwówobwodo-
wych,wprowadzajądyrektywymózguwżycie.Układpokarmowysłużypobieraniu,trawie-
niuiprzyswajaniupokarmu(wchłanianiusubstancjiodżywczychdokrwioobiegu).Skóra
izolujeichroninarządywewnętrzne,atakże,jakożeżabajestpłazem,znaczącouczestniczy
woddychaniu.Nerkinodcedzają”izagęszczajązbędneproduktyprzemianymaterii,
zwłaszczaazotowej(mocznik)2,którepotemwydalane.Poszczególneukładynarządów
isamenarządyskładająsięzczęściipodzespołów,którerealizująusługowe,podrzędne
funkcje-wystarczyobejrzećsobieanatomicznyprzekrójnerkilubmózguizapoznaćsię
zmechanizmamiichdziałania.Strukturaifunkcjawszystkichnarządówopierasięnaży-
wychkomórkach-specyficznychdlaposzczególnychnarządówitkanek(częstotakróż-
nychjakkomórkanabłonka,neuronlubkomórkamięśniowa).Większośćkomórekzawiera
organelle-jądrokomórkowe,mitochondria,retikulumendoplazmatyczneitp.,atakżekom-
pleksymakromolekularne,np.cytoszkieletlubrybosomysłużącedosyntezybiałek.
Wszystkieczęści/podzespołyorganizmużabywspierająsię,służąsobiewzajem-
nie.Sercewrazzukłademkrwionośnymumożliwiafunkcjonowaniemózgu,mięśniiukładu
pokarmowego,układpokarmowypozyskujesubstancjeodżywczedlawszystkichorganów,
mięśnieumożliwiająlokomocjęwceluzdobyciapożywieniaiucieczkiprzeddrapieżni-
kiem,mózgodpowiedniokierujezachowaniemsięosobnikażabywodpowiedzinabodźce
zotoczenia,umożliwiającmuprzeżyciewrazzewszystkimijegoorganamiłTakiesamo
rozumowaniemożnaodnieśćnietylkodonarządówiichukładów,aletakżedokażdejz(kil-
kusetrodzajówobecnychworganizmachkręgowców)komórek.Wostatecznejinstancji,
wszystkieczęści/podzespołyosobnikażabysłużąwszystkiminnym.Nazywasiętoza-
mknięciemprzyczynowym(ang.causalclosure).
Wszystkotowydajesięprosteizrozumiałe.Problempojawiasiędopierowtedy,
kiedyzapytamy,jakajestrola,funkcja,czycelcałościosobnikażywegowogólności,ana-
szejżabywszczególności.Zpewnościątymnadrzędnym,długofalowymcelemniejest
przeżycie,ponieważkażdyzłożonyorganizmwkońcuginie,czytozestarości,czyteż
wpaszczydrapieżnikalubwwynikuchoroby(np.infekcjiprzezpasożyty),zmianyśrodo-
wiska(np.wyschnięciezbiornikawodnego)lubwypadku(jedynietakprosteorganizmyjak
bakteriemogąbyćpotencjalnienwieczniemłode”idzielićsięwnieskończoność).Oczywi-
ście,osobnikiżywestarająsięprzeżyćndoczasu”.Aledojakiegoczasu?Wieleorganizmów
giniendobrowolnie”zarazporozmnożeniusię(naktóreprzeznaczającałydostępnyzasób
energii),np.łososiepoodbyciutarła(poprzedzonegomordercząwędrówkąpodprądwgórę
rzeki)lubjętkijednodniówkipokopulacjiizłożeniuzapłodnionychjaj(spędzająonecałe
życiewwodziewstadiumlarwalnym,auskrzydloneosobnikidorosłeżyjątylkojedendzień
iniemająnawetfunkcjonalnegoukładupokarmowego).Samcowimodliszkinopłacasię”
2
Larwyżaby,kijanki,wydzielająamoniak.