Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DariuszŁukasiewicz:Dobreizłeadresy
daństwo61.Kolejnympowodemdobrowolnegozniewoleniabyłydługi.
Zdarzałysięprzypadkiwyproszeniaodśmierciosóbskazanychzakra-
dzież.Wypraszającyuiszczazapłatęnp.miastu,askazanystajesięjego
poddanym62.
Chłopnietylkoniemógłbezzgodypanaopuścićmajątku,ale
teżzawrzećmałżeństwazpoddanąinnegopanaimusiałznajdowaćsię
wdyspozycjidworu.Zazwyczajzezgodąnazawarciemałżeństwanie
byłoproblemu,chybażechodziłookobietęzinnegomajątku.Zdarzało
sięjednakwymuszaneprzezdwórkojarzeniezwiązków,nierzadkowe-
dlekaprysuszlachcica.Chłopniemógłdowolniewybraćsobiezawodu
–jeżeliniemiałżadnegoprawadoziemi,dwórmógłdowolniegoprze-
nosićzjednegogospodarstwanainne63.nRozporządzanochłopemjak
rzeczą;częściejniżwpoprzednimokresiezdarzałysięprzypadkiwy-
miany,darowania,sprzedażychłopabezziemi”64.Jakstwierdza
W.Dworzaczek,znamybardzomałotransakcjisprzedażyludzibez
ziemi,ponieważkrzewiłasięświadomość,żenieuchodzihandlować
człowiekiemjakbydlęciem,upowszechniłasięwięcpraktykaprzeka-
zywaniapoddanychnamocyndonacji”inrezygnacji”.Dzielenierodzin
przezsprzedażtylkoniektórychichczłonków,czasemnieletnich,także
nienależałydorzadkości65.
Pomocdworuwobecpoddanychwzdobyciuwłasnegodomu
Częstosądzisięmylnie,żedopieroXXw.przyniósłklasom
niższympomocwzakresiezdobyciadachunadgłową.Miałatobyć
rzekomodemoralizacjaidemobilizacjadopracy.Zazdroweuznano
jedynieprywatnemieszkanianawynajem,którychcenykształtuje
61JózefRafacz,PrzyjęciepoddaństwawSieradzkiemwepocenowożytnej,nThemis
Polska”,9,1935,s.8-9.
62Tamże,s.9-10.
63JanRutkowski,Studianadpołożeniemwłościan,s.164-165.AndrzejWoźniak,Kul-
turamazowieckiejwsipańszczyźnianejwXVIIIipocz.XIXwieku,Wrocław1987,s.77.
64WładysławRusiński,Rozwójgospodarczyziempolskich,s.122,124;por.JanRut-
kowski,Studianadpołożeniemwłościan,s.164;AndrzejWyczański,PolskaRzeczą
PospolitąSzlachecką,s.322.
65WłodzmierzDworzaczek,„Dobrowolne”poddaństwochłopów,s.142,153;osprze-
dażyludzizziemiąibezwwojewództwiechełmińskim:StefanCackowski,Struktura
społecznaigospodarczawsiwojewództwachełmińskiegowokresiepierwszegorozbioru
Polski.Osadnictwoiludnośćchłopska,Toruń1985,s.112.
22
