Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
DariuszŁukasiewicz:Dobreizłeadresy
wsposóbnaturalnyrynek.Wrzeczywistościtylkokrótkowokresie
ndzikiegokapitalizmu”wXIXw.robotnicy,robotnicyrolniorazcze-
ladnicypozostawienibylicałkowiciesamisobie.Szybkowówczasoka-
załosię,żesystemspołecznyulegarozprzężeniuipowstająniebez-
piecznedlaklaswyższychnapięcia.Podwpływemnarastającychtrud-
nościpowstawaćzaczęłypartielewicowe,socjaldemokratyczneiko-
munistyczneorazzwiązkizawodowe,aletakżeprawicowe,chadeckie,
częstooprogramiemieszczańskim,którebyłyzagrożeniemdlaówcze-
snejelity.Industrialnewielkiemiasta,zmasamiżyjącymiwwielkiej
biedzie,stałysięzagrożeniemzarównospołecznym,jakiepidemiolo-
gicznym.JużwięcodpołowyXIXw.trwałażywadyskusja(wktórej
uczestniczylipolitycy,uczeni,lekarzeidziałaczespołeczni),jakroz-
wiązaćproblemmieszkaniowyklasniższych.Powstałowieleinstytucji
iorganizacjizajmującychsiętąkwestią.JużwkońcuXIXw.szukano
rozwiązańwzakresiemieszkańprzyzakładowych.Fabrykancifinanso-
walikredytamidomynakomunalnychgruntach,miastanatomiastbu-
dowałyześrodkówkomunalnychdomydlaurzędnikówirobotników.
Wszystkotostanowiłojednakdziałaniapaliatywneidopieropo1945r.
nastąpiłorozwiązanietegoproblemu.
JednakjużwpoczątkuXIXw.funkcjonowałyrozwiązaniapo-
mocymieszkaniowejwychodzącezeświatawspólnotowościfeudalnej
iprzednowoczesnejalbotradycyjnej.Nawsioznaczałyoneobligatoryj-
nąpomocszlachcicawobecpoddanegowbudowiedomu.Jeżelijednak
gospodarzpoddanymiałkilkusynów,topowstawałyproblemyzich
usamodzielnieniem,którerozwiązywanoalbonie.Dworyutrzymywały
swoichcieśli,którychosadzanonarolinaprawachkorzystniejszychniż
chłopi66.DziałosiętakrównieżwPrusach,gdzieszlachtadostarczała
chłopomdrewnadobudowydomówzmurupruskiego(Fachwerk).
Wtymcelucieślamusiałprzygotowaćkosztorysiplanokreślającyilość
potrzebnegomateriałubudowlanego.PodkoniecXVIIIw.funkcjono-
walispecjalnipaństwowiurzędnicypomocniwokreśleniuplanówbu-
dowlanychiilościdrewnapotrzebnejnabudowę.Oczywiściebyliteż
zamożnichłopi,którychstaćbyłonaporządnedomy,wBawariinazy-
wanoichnp.nchłopskimikrólami”,alestanowilizdecydowanąmniej-
szość.Przybudowiedomówchłopskichuczestniczylisamimieszkańcy
66IgnacyTłoczek,Polskiebudownictwodrewniane,Wrocław1980,s.26-27.
23
