Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
MIEJSCEKATEGORIIWYBORUWEKONOMICEINSTYTUCJONALNEJ
siętradycjieuklidesowo-kartezjańskiej,aleidoceniająckoncepcjejejkrytyków,
skupiłemuwagęnahistorycznymprocesieprzechodzeniawmetodologiinauki
odakceptacjipozytywizmudowspółczesnegopluralizmu.
SukcestezyKartezjuszacogitoergosum„myślę,przetojestem”,
otwarławciążtrwającądyskusjęnadtożsamościączłowieka,jaźnią,granicami
poznaniairoląwpraktyceżyciaspołecznego.Wnauceekonomicznejstałasię
takżeinspiracjądostworzeniakoncepcjihomooeconomicus,jakopunktuod-
niesieniawdoktrynieszkołyklasycznej.
„Człowiekekonomiczny”tokonstrukcjanarzędziabadawczego,artefakt,
będącapochodnąogólniejszejkonstrukcjihomosapiens,człowiekarozumnego,
istotyzrodzinyczłowiekowatych,zrzędunaczelnych,posiadającanajwyższy
rozwójpsychikiiżyciaspołecznego,zdolnadotworzeniakultury.Modelhomo
oeconomicuskorzystazwyróżnika„gospodarujący”,utożsamianegonajczęściej
zracjonalnymdążeniemdozaspokojeniawłasnychpotrzeb.Dyskusjanadtakim
ujęciemdotyczyłakwestiiracjonalnościdziałań,asymetriiinformacji,roliaku-
mulacjiwiedzyorazniezwyklesilnychpowiązańgospodarowaniazżyciem
społecznymipolitycznym.Corazwyraźniejciężardyskusjiskupiałsięnapro-
cesiepodejmowaniadecyzjiiaktachwyboru,prowadzącdoopracowania
ogólnejteoriiwyboruijejodmianwrodzajuteoriiwyboruracjonalnegoipub-
licznego.Możnazałożyć,żeintensywnośćtychposzukiwańichęćznalezienia
prostszychwyróżnikówkategoriihomosapiensihomooeconomicuszrodziło
potrzebępowrotudokartezjańskiegohasłacogitoergosum.
Chybaprzekorapodyktowaładyskutantomzamianępojęciacogitona
eligo,awięc„wybieram”.Twierdzenietypueligoergosumwybieram,przeto
jestemmieścisięwkartezjańskimwyróżniku,jestjegoczęścią,nieprzeczy
ujęciu„człowiekaekonomicznego”ijestporęcznymmodelemdoanalizypro-
cesówzwiązanychzwyboremgospodarczym
2.Jaktoujęciesprzyjaposzuki-
waniumiejscakategorii„wybór”wekonomiceinstytucjonalnej?Jakmożna
opisaćmodelhomoeligens,awięcczłowiekawybierającego?Zacznęoduwag
natematmetodologicznychpodstawtejdyscyplinynaukowej.
Ekonomikainstytucjonalnakształtowałasięodpoczątkujakonaukatrak-
tującajednostkęludzkązawszetkwiącąwkolektywie,dziedziczącąpostawy
zdoświadczeńzbiorowych.Nieoznaczatojednakodrzucaniajęzykaabstrakcji
iformalizmuanipotępieniaindywidualizmumetodologicznegojakopłodnego
napewnymetapiepodejściawanalizieinstytucjonalnej.Wprawdziewprzed-
2Godneuwagisądwaartykuły:G.J.Stigler,G.S.Becker:Degustibusnonestdisputandum.„TheAmerican
EconomicReview”1977,No.2,s.76-90orazM.Wolfson:Eligoergosum:ClassicalPhilosophies
oftheSelfinNeoclassicalEconomics.„HistoryofPoliticalEconomy”1994nr2,s.297-325.
27