Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
emocjonalno-zmysłowejodbiorcyzefemerycznymmateriałemartystycznym,przenikającym
całąwydzielonąprzestrzeń.Umieszczonywniejcentralniewidzpodlegawszechogarniającemu
oddziaływaniusztukidokumentu–muzykisercumarłychitych,którzyodejdą.Uaktywnienie
słuchupotęgujeekspresjęireakcjępsychikiorazdopuszczadotransgresywnejrecepcji,która
windywidualnymodbiorzestajesiękatarktycznymwstrząsemiodczuciemtranscendentnejsfery
śmierci,chwilowąiluminacjąpowrotudotego,coutracone,lubprzerażającymosaczeniemludzką
biologiązapisanąwdźwięku.
Pierwszyetapzetknięciazinstalacjązachodziwperspektywiekonceptualnej,którą
charakteryzujetechnicznysprzęt,eksperymentalnymateriałzdźwiękówskatalogowanychna
komputerowychnośnikach,dokumentalnośćsamegoaktupracyznagrywanymczłowiekiem,
medyczne(naukowe)badania.Boltańskireżyserujeodbiórswegodzieła,wyznaczającjegoproces
sprowadzającysiędoetapówprzestrzenno-czasowychorazznaczenie,któreokreślajakoHmałą
pamięć”,czyliHprzedłużeniechoćbysymboliczneludzkiejpamięciotych,którzyodchodzą”28.Artysta
wskazujeodbiorcydokładneczynności:dotrzećdoTokio,następniedoOsaki,potem,promem
iłodzią,któraprzemieściuczestnika,nawyspęTeshima.Mimotejprozaicznejskrupulatnościtwórca
umożliwiasentymentalnąpodróżdosercakogośutraconego.Wyrażaswojąskłonnośćdonostalgii,
uszlachetnianiaprzeżyciarecepcjiorazidealizacjiwartościdrogi,którastajesięwtajemniczeniem
iszerokopojętymdoskonaleniem.Wtympodejściusłychaćpogłosmodernistycznegoetosupodróży,
któryoznaczałprocesprzemianyidocieraniadocelu,wyrazeskapistycznejtęsknotyzautopijną
iwyizolowanąsferąoinnymporządku,umożliwiającąwewnętrzneodrodzenie.Widaćtuinspiracje
literaturąpodróżnicząiprzygodowąJosephaConrada,podobniejakwspomnianąprzezsamego
artystęlekturąRobinsonaCruzoeDanielaDefoeczyKapitanaNemoZbigniewaNienackiego29.Do
głosudochodząrównieżosobistedoświadczeniaartysty,wrażliwośćwobeclosuzdarzającegosię
jegobliskim,atakżeprywatnakonfrontacjazupływającymczasemiświadomośćzbliżającegosię
kresu.
Archiwumserctodokumenttragiczny,którystanowiświadectwożycia(bicieserca)
ijednocześnieśmierciczłowieka(odtwarzaniesercabijącego,któreprzestałobićiuległo
rozkładowi).Boltańskiokreślacelswojegoprojektujakopokazanietego,oczymstarasię
przypominać:Hżekażdyczłowiekjestunikalny,wyjątkowyiżekażdyczłowiekjestsłaby”30.Słaby,
czyliprzemijający.Artystawswojejkreacjizachowujebiologicznywstrząsającypogłoszakończonej
egzystencji,podkreślająckategorycznośćkońcainietrwałośćistnienia(bliskości)innegożycia.
Jednakwysubtelniafizjologię,sprowadzającjądodźwiękurytmicznegopulsowania–muzyki.
TymsamymodrzucaludzkąHmięsność”31,wizualizowanąjakokrwistyorganwyrwanegociała
wreprezentacjitypowejdlapostmodernistycznegoabjectu32.Wybieraestetyzowaniezamiast
dosłowności,subtelnośćzamiastbezpośredniegowstrząsu.Proponujefilozoficznąmaksymę
filozofa-artystywyrażonąwdźwiękowejmetaforze,aniestrzępludzkiegociaładziałającyjako
publicystycznyfakt.Mimowstępnejdrobiazgowościdokumentującegodziałania,któreprzypominało
osobliwydziennikarskiwywiad,czyliwsłuchiwaniesięwludzkieciało,Boltańskioferujesymboliczną
wieloznacznośćswojegoświadectwa.
Artystastworzyłdziełototalne,którewyraziłouniwersalnąprawdęoegzystencjiidotknęło
transcendencji.Ideatakiejmodernistycznejkreacjiiświadomośćmisjiartystycznejkapłana,który
28
B.Deptuła:ChristianBoltanski:ProjektArchiwumserc.HRzeczpospolita”,09.02.2011.http://www.rp.pl/
artykul/609833-Christian-Boltanski--Projekt-Archiwum-serc.html[dostęp:10.03.2018].
29
P.Sarzyński:Archiwumbijącychserc.HPolityka”,7.04.2011.http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/kultura/
wystawy/1512690,1,recenzja-wystawy-christian-boltanski-archiwum-serc.read[dostęp:10.03.2018].
30
Biciesercadziełemł,https://www.wprost.pl/sztuka-foto/301913/Bicie-serca-dzielem-sztuki.html[dostęp:
10.03.2018].
31
M.Dziubińska:ChristianBoltański–Dziełosztukipowinnobyćotwartenawidza.HZwierciadło”,3.06.2011.http://
zwierciadlo.pl/kultura/sztuka/christian-boltanski-dzielo-sztuki-powinno-byc-otwarte-na-widza[dostęp:10.03.2018].
32
TerminHmięsność”,zaproponowanyprzezJolantęBrach-Czainę(Szczelinyistnienia.Kraków1998,s.161–183),
oznaczabiologiczneludzkieistnienie,którewyrażatransgresyjnescalenierozumu-ciałaikultury-natury,odrzucając
konwencjonalnydualizmtychkategorii.Współczesnamedykalizacjaciałauwydatniłaśmiertelnośćbiologicznejmaterii
człowiekaiprzekreśliłaistniejącywniejpierwiastekduchowy.Patrzteż:I.Kowalczyk:Ciałoiwładza:polskasztuka
krytycznalat90.Warszawa2002,s.251–273.
~16~
