Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa
Wwiekachśrednich,wowejepoce,gdybaronowie,dumni
adrapieżninibyzwierzętadzikie,napadalizkryjówekswoich
naprzechodniów,byichzrabować,rycerstwobyłoinstytucją
zbawienną,ludzkąiszlachetną,gdyżmiałozasługęrzeczywistą,
broniącskrzywdzonych,karzącbezprawiaistającsięopiekunami
wdówisierot,słabychiuciskanych.Wówczastoipoezjarycerska
spełniałaposłannictwozaszczytne,opiewającczynybohaterów
prawdziweluburojone,gdyżwtensposóbwszystkienatury
szlachetniejszedobohaterstwapobudzała.Jakożtakzwaneksięgi
rycerskie(librosdecaballeria)wszechwładniewówczaspanowały
wliteraturzeeuropejskiej.Alewkrótcechimerazajęłamiejsce
rzeczywistości;wyobraźniętruwerówzaludniłświatcałyczarownic,
czarodziejówiolbrzymów,amiejsceidealnegokultukobietyimiłości
zająłmistycyzmuczucia,któryuświęciłniemoralność.Bohaterowie
romansówrycerskichposiadaliwszystkieprzymioty,anadzwyczajne
ichczynyprzechodziływszelkąmocludzkąiwszelkiepodobieństwa
granice.Taliteraturafałszywagorączkowaławszystkieumysły
zkrzywdąrozumu,moralnościismaku,sprowadzającrezultaty
najopłakańsze.Moraliści,kaznodziejeiprawodawcy,rozumiejąc
dobrzeniebezpieczeństwo,szukaliśrodkówprzeciwchorobie
iusiłowaniamiswoimipopularnośćksiągrycerskichpodkopywali.Już
ww.XVlibrosdecaballeriazaczęłytracićdawneznaczenie.
Pomyślność,którązaKarolaXzdobyłnaródhiszpański,sława
wojenna,odkrycieAmeryki,któraotworzyłapoledonowychprzygód,
pozytywniejszych,niżeliopiewanewksięgachrycerskich,stosunki
Hiszpanówzinnymikrajami,zwłaszczazWłochami,gdziejuż
panowałynoweprądy,awreszcieczęsteprzygodyrzeczywiste,
którychdoświadczalijeńcynazieminieprzyjacielskiej—oto
główniejszeprzyczynystopniowegoupadkuksiągrycerskich.Nowemu
życiuizmianomobyczajównaroduodpowiadałabardziejnowaforma
fikcjiliterackiej—nowelabądźtopasterska(novelapastoril),bądźtak
zwanałotrowska(novelapicaresca).Gruntwięcdoewolucjibyłjuż
należycieprzygotowanyijednotylkouderzeniepotężnewzmurszałą
budowęksiągrycerskichmogłojązupełnieunicestwić.Dokonałtego
Cervantes,znalazłszylekarstwonachorobę:—śmieszność;poDon
KichocieromansrycerskiznikłzupełniezarównowHiszpanii,jak
